of hondenpensionhouder
Column
Boerderijen
april 2003
Heemschut
5
kunst staat vermeld met een beschrijving erbij.
Gemeenten moeten bij het maken van hun
nieuwe welstandsnota - die eind dit jaar klaar
moet zijn - rekening houden met de cultuurhis
torische waarden van het buitengebied.
Verbouwing van een boerderij in verband met
herbestemming: prima, maar dan niet met
doorbreking van bijvoorbeeld de oude drie-
beukige structuur van de hoeve. Bij een nieuwe
bestemming hoort respect voor het oude.
Bestemmingsplannen moeten zo worden opge
steld, dat zij sloop kunnen tegengaan en soepel
zijn met betrekking tot herbestemming. John
Van Zuijlen vertelt over een boerderijencom
plex bij Enschede, waar de gemeente herbe
stemming van een deel van de boerderij tot
woonboerderij tegenhoudt met het bestem
mingsplan in de hand. Waarom? Zo'n woon
boerderij zou ten koste gaan van het woning-
bouwcontingent van de gemeente en dat ging
de gemeente geld kosten.
Toverwoord: herbestemming
Het toverwoord bij het behoud van de boerde
rijen in ons land is herbestemming. De boer
moet namelijk zijn werkveld verbreden om te
overleven, vindt ook Van Zuijlen.
Hij geeft voorbeelden. Zo kweekt een melkvee
houder in Oss sinds kort karpers. Een boer in
Houten heeft een hondenpension. Een akker
bouwer te Halsteren heeft een wijngaard
aangelegd en in Terheijden heeft een boer
forellen uitgezet in een vijver, waar hij recrean
ten laat vissen. De eerste boer heeft zelfs al zijn
schuur omgebouwd tot openbaar zwembad.
Ruim 40 procent van de boeren doet er tegen
woordig iets bij. Dat zijn geen laatste stuiptrek
kingen van zo'n boer, maar zulke initiatieven
getuigen van inventiviteit.
Bestemmingsplannen moeten daarop inspelen.
We hoeven het platteland niet te bevriezen.
Moeten het niet tot een Openluchtmuseum
maken door er een stolp op te zetten. Dat is de
dood in de pot voor het platteland.
Maar zoals gezegd moet het Welstandstoezicht
ervoor zorgen, dat de veranderingen niet ten
koste gaan van de cultuurhistorische kwaliteit
van het landelijk erfgoed. De meeste boerde
rijen zijn immers onbeschermd. Slechts 7
17de-eeuwse boerderij te Ubachsberg (L),
gemeente Voerendaal. Het is nog de vraag of de
boerderij wordt gerestaureerd of dat bet verval
doorzet zodat sloop onvermijdelijk wordt.
procent van de boerenhoeven is rijksmonument
en nog zo'n 3 procent gemeentelijk monument.
De rest, 80.000 boerderijen, is in feite vogelvrij.
De overgebleven boeren moeten echter wel de
kans krijgen economisch te blijven functione
ren, want functionele boerderijen vormen
uiteindelijk de beste garantie voor behoud van
die boerderijen.
Boos op Van Geel
John van Zuijlen wordt boos als hij ziet hoe de
huidige regering omgaat met het boerenland
schap. 'Neem nu staatssecretaris Van Geel. Als
gedeputeerde voor het CDA in Brabant nam hij
nog niet lang geleden een cultuurhistorische
waardenkaart voor Brabant in ontvangst met
daarin de conclusie, dat het niet best gesteld is
met de kwaliteit van het Brabantse landschap.
Van Geel was geschrokken en zei, dat er naar
zijn schatting de afgelopen decennia 'zo'n 1000
ongestructureerde ingrepen zijn geweest, die
ons dit landschap hebben bezorgd.'
Het gaat hard. Vijftig jaar geleden waren
er twee keer zoveel historische boerde
rijen als nu. Boerderijen verliezen hun
functie door schaalvergroting en ruilver
kaveling. Het gevolg is dat windsingels,
kerkenpaden, brokjes archeologie, hele
boerderijen verdwijnen. Wat behouden
blijft, vervalt, want onderhoud is een
groot financieel probleem. Je ziet het
overal: schoorstenen met sierbekroning
en monumentale voordeurpartijen
verdwijnen, rieten- of pannendaken
houden het niet langer.
Zijn boerderijen niet geliefd? Boerderijen
zijn juist mateloos populair. Is het niet een
van de meest verbreide wensen onder
Nederlanders om ergens, bij voorkeur in
ons eigen hoge noorden, op een boerderij
een romantisch ideaal te kunnen verwe
zenlijken? Probleem daarvan is weer dat
velen hun ideaal graag een handje willen
helpen. Boerderijen worden opgetut met
een frutseltje hier en een dingetje daar. Zó
gezellig.Bereik je het ideaal niet, dan is
er altijd nog een tussenweg: de 'boerde-
rette', de nageaapte versie van de opge
tutte boerderij.
Genoeg negatiefs. Het Centrum voor
Landbouw en Milieu (CLM) komt met
een opsteker. Steeds meer boeren,
beweert het CLM, hebben belangstelling
voor cultuurhistorisch landschapsbeheer.
Onder financiële voorwaarden zijn ze
graag bereid hun monumentjes te koeste
ren. Dat is interessant. De hoofdvoor
waarde: belangstelling voor cultuurhisto
rie is dus vervuld. Nu het geld nog. Dat is
er niet. De voornaamste aanbeveling van
genoemd rapport is dan ook een oproep
om financieringsmogelijkheden voor
landschapsbeheer te verruimen. Op weg
dus naar een echt solide financieel
beleid...
BertFranssen
