Jargon
Gebint
AMtC
bovensckmyéynl-
iwuetythhé
bonLweriy
naefd
span
bafck.
worm
Wiinhand
sttjj
ba lek.
worm
C romséy
crybee/
moerp/aeè
i/oc^ee/
r/'b
baJcb
noel
Oud-Hollandse kap met termen bestek ijS? (Gorinchem, Doelen)
april 2003
Heemschut
19
timmerd. Een houten spiltrap leidt naar de
zolder. In de aanvraag wijst Heemschut ook op
de gave staat van de stallen, waaronder de paar
denstal. Op 13 maart zou de gemeenteraad van
Naaldwijk zich uitspreken over de kwestie - het
resultaat was bij het ter perse gaan nog niet
bekend. Begin januari heeft een hoorzitting
plaatsgevonden waarvoor Heemschut door
onbekende oorzaak geen uitnodiging heeft
ontvangen. Heemschut overwoog vóór de 13 de
maart nog een aanvullend schrijven tot de raad
te richten. Het voorstel aan de raad zoals gefor
muleerd door B Wis overigens positief.
Daar de boerderij buiten de bebouwde kom
ligt, zullen ook de provincie en de Raad voor
Cultuur gehoord worden. Dit hele pakket
adviezen gaat dan naar de minister van
Onderwijs, Cultuur en Welzijn, lees: de
Rijksdienst, die op het eind van de zomer de
knoop hoopt door te hakken.
Een schaatsmuseum?
Op dit moment wordt de schuur van de boerde
rij gebruikt door een aantal Westlandse schaats
liefhebbers. Een van hen heeft in de loop der
jaren antieke schaatsen en andere aan het
schaatsen verbonden voorwerpen verzameld.
Telefonisch overleg tussen Heemschut en een
initiatiefnemer van het schaatsmuseum leert
dat men in de boerderij terecht is gekomen bij
gebrek aan beter. Hoe sympathiek en bewon
derenswaardig ook, het schaatsmuseum - in
oprichting zullen we maar zeggen - zal gewoon
rekening moeten houden met de financiële
kant van de zaak. In het Westland gaat het
gerucht dat men niet gelukkig is met de aan
vraag voor rijksbescherming door Heemschut,
daar die op termijn tot gevolg heeft dat de
collectie schaatsen elders moet worden onder
gebracht. Dat is inderdaad zo, maar niets doen
zal nog verdere achteruitgang en verval tot
gevolg hebben, die dan eveneens noopt tot het
opgeven van de tentoonstellingsruimte. Alleen
is dan het Westland een belangrijk monument
kwijt uit de tijd vóór de glastuinbouw. Zoveel
gebouwen uit de 16de eeuw heeft het Westland
niet meer. Over de toekomstige functie tast ook
Heemschut nog volkomen in het duister. Dat
die bestemming gevonden moet worden, is
duidelijk, want de eigenaar is op leeftijd en hij
en zijn vrouw wonen heel plezierig in hun
moderne huis.
Wie zei er ook alweer dat momentenzorg saai
en stoffig is? Deze zaak kent zoveel aspecten
van financiële, ruimtelijke en verkeerstechni
sche aard dat zelfs een veelzijdige en deskun
dige commissie als die van Heemschut Zuid-
Holland er nog geruime tijd zijn handen vol
aan heeft.
Drs. L. van der Meule is lid van Provinciale
Commissie Heemschut Zuid-Holland.
De eerste aflevering van Jargon in dit Jaar
van de Boerderij heeft enkele reacties
opgeleverd, die elders afgedrukt.
In het artikel van Reinders over de
Groningse boerderij in dit nummer, maar
ook elders, komt veelvuldig het woord
gebint of een combinatie met dit woord
voor. Het gebint, zegt Haslinghuis, is een
samenstel van een bint (balk) met twee vrij
staande schuine stijlen en bijbehorende
hoekverstijvingen (verstevigingen). Op de
tekening zijn van boven naar beneden afge
beeld het nokgebint, schaargebint en het
muurgebint. Een constructie van kap-
gebinten, bestaande uit één of meer schaar-
gebinten op elkaar, is typisch voor de
Nederlanden en wordt gewoonlijk
Oudhollandse kap genoemd.
Bladerend in Haslinghuis en de schier
eindeloze verwijzingen volgend, vindt men
een uitgebreide terminologie die enerzijds
verwarring oproept, maar anderzijds duide
lijkheid schept. Opvallend is dat een groot
deel van de termen pas in de loop van de
20ste eeuw is ontstaan. Bestudering van een
ingewikkelde kapconstructie noodzaakt tot
eenduidigheid.
Een gebintbalk bijvoorbeeld is een dek- of
tussenbalk. Een dekhalk is een gebintbalk
die aan beide einden is gelegd op de stijlen,
terwijl de tussenbalk is iwgelaten tussen de
stijlen.
En dan spreekt men van een ankerbalk-
gebint, wanneer er sprake is van twee verti
cale stijlen en een horizontale balk, waarbij
de ankerbalk verankerd is met een of twee
wiggen of pinnen.
Zo heet een balk over schuin geplaatste
(geschaarde) stijlen in een kapgebint een
schaarbint, ook wel scheergebint of poot-
gebint genoemd.
Kortom, voor de duidelijkheid: bint vertaalt
men met balk en bij gebint is er sprake van
een constructie van balken en stijlen. Een
stijl is in dit geval een loodrechte of schuin
staande stut. Stijlen ondersteunen een kap.
Een stijl kennen we ook weer in combinatie
met een deur- of een raamstijl. En zo kan
men in het labyrint dat 'Bouwkundige
termen' heet, blijven ronddwalen.
Reacties en suggesties zijn welkom.
Deze zenden aan redactie@heemschut.nl
Het standaardwerk op het gebied van hout
constructies is: H. Janse Houten kappen in
Nederland 1000-1940'. Delftse Universitaire Pers
in samenwerking met de Rijksdienst voor de
Monumentenzorg. Zeist, 1989.
eycket?
