Heemschut
15
Standaardstolp in veel variaties
Wie de Brandts Buys kent, de 'stolpenbijbel' bij
uitstek met bijna 5 kilo documentatie over de
landelijke bouwkunst in Noord-Holland, weet
het: de stolp (of stelp) is een zeer bijzondere
loot aan de Nederlandse boerderijenfamilie.
Daarvan zijn de Beemster herenboerderij, het
Waterlandse hooihuis en de Wieringer skuurskot-
boerderij prachtige representanten. En wie zou
den waar drastische ruilverkavelingen zijn
uitgevoerd, of nieuwbouw en bedrijven de
boventoon voeren. Het agrarisch- en land
schappelijk erfgoed dat bijvoorbeeld in West-
Friesland, Waterland of in de historische drie
hoek Schermer-Beemster-Graft/De Rijp de
eeuwen relatief gunstig wist te trotseren, vormt
de culturele en economische aantrekkings
kracht voor zowel buitenpoorters als inwoners.
De karakteristieke stolpen in de polders en in
de dorpslinten zijn daarbij essentiële elementen.
Stolpboerderij in Zuidschermer.
nieuwe bewoners wegwijs te bieden in de
problemen bij (her)bestemming van stolp
boerderijen.
De jaren zestig tot tachtig blijken achteraf
gezien cruciaal te zijn geweest. In een rapport
dat in het kader van het boerderijenjaar 2003
verscheen, prijken snoeiharde gegevens. In de
afgelopen 50 jaar verdween op landelijke schaal
bijna de helft van het totale bestand aan histori
sche boerderijen: van 190.000 naar 95.000! In
Noord-Holland en zeker in Friesland geeft de
boerderijenteller een iets gunstiger stand te
zien, maar in de Randstad en in Noord-Brabant
zijn de verliezen dramatisch. Dit hangt ener
zijds samen met het enorme ruimtebeslag op het
platteland (Randstad) en anderzijds het relatief
grote aantal in combinatie met de geringe
omvang van het boerenobject (Brabant).
Vrienden van de Stolp
In 1988 werd de BoerderijenstichtingNoord-
Holland opgericht, gesteund door inmiddels
meer dan 1.200 boerderijbewoners, de Vrienden
van de Stolp. De belangstelling is danig gegroeid.
Niet dat elke stolp heilig wordt verklaard en
kostte wat het kost bewaard moet blijven, want
de tijden veranderen en het landschap veran
dert mee. Economische vooruitgang, uitbrei
ding van steden en dorpen, aanleg van bedrij
venterreinen en infrastructuur vormen een
dynamisch proces. Maar de aandacht voor de
landelijke bouwkunst is sterk toegenomen en
ook voor de zo typerende landschappen in
Noord-Holland. De opkomst van de vele his
torische verenigingen bewijst dat, net als de
groeiende belangstelling voor landschap en
natuur, en het toegenomen streektoerisme en
de dag- en verblijfsrecreatie. Het laatstge
noemde onderneemt men liever niet in gebie-
Gesloopte stolp bij Assendelft.
De draak die op dezelfde plek verrees.
april 2003