april 2003
Heemschut
9
pende verandering door de aanleg van een slin-
gertuin, zoals de Engelse landschapstuin hier
wordt genoemd. De vormgeving is asymme
trisch, met kromme paden en een vijver; de
uitkomende grond vormde een bergje, waarop
een tuinhuisje of treurbeuk werd neergezet.
Een rode beuk zal in de aanleg niet ontbreken.
Vanwege het omvangrijke onderhoud zijn veel
van deze tuinen sterk vereenvoudigd, sommige
dienen als schapenweide. Dankzij subsidies is
en wordt een aantal van deze tuinen in oude
luister hersteld, het onderhoud is daarna weer
voor enthousiaste tuinliefhebbers.
Schaalvergroting
Moderne ontwikkelingen in de landbouw laten
hun sporen zien. Velen betreuren het, dat als
gevolg van schaalvergroting het aantal boeren
bedrijven zienderogen achteruit loopt en dat
met name in ruilverkavelingen veel boerderijen
hun agrarische bestemming verliezen. In het
Zuidelijk Westerkwartier, in Westerwolde en
in de Veenkoloniën zijn de boerderijen van een
omvang, die ze geschikt maakt voor verbou
wing tot woonboerderij. In het Noordelijk
Westerkwartier, op het Hogeland en in het
Oldambt zijn de bedrijfsgebouwen dikwijls zo
immens groot, dat het veelal niet gelukt een
nieuwe bestemming te vinden. Ook de instand
houding van deze boerderijen is nauwelijks nog
betaalbaar. Het gevolg is, dat men overgaat tot
vereenvoudiging. De sierlijke klassicistische
lijstgoot wordt vervangen door een goot van
kunststof, de monumentale schoorstenen met
sierbekroning worden afgebroken en de riante
risalerende en tot de dakgoot doorlopende
voordeurpartijen verdwijnen. Ook het onder
houd van de kolossale met riet of rode pannen
gedekte daken is nauwelijks nog op te brengen.
De achtergevel wordt drastisch aangepast, om
de steeds groter wordende landbouwmachines
doorgang te verlenen. De ontwikkeling van
nieuwe boerderijtypen, waarbij de vormgeving
en de inpassing in het landschap belangrijke
criteria vormen, krijgt te weinig aandacht.
Inmiddels gaat de schaalvergroting nog steeds
door, gepaard gaande met het oprichten van
gebouwen, die zijn aangepast aan een moderne
bedrijfsvoering. Veel historische boerderijen
verkeren in een slechte staat van onderhoud.
Het aanzien van het Groningse landschap is
aan veranderingen onderhevig; veel van het
oude zal niet behouden blijven. Vanuit cultuur
historisch oogpunt is er sprake van verarming.
Er zal fors geïnvesteerd moeten worden om dit
getij te keren.
K. Reinders is bestuurslid van de Groninger
Boerderijenstichting.
Noot
1 Lutjebosch. Twee eeuwen boerenbestaan op het
Groninger Hogeland. Groningen, 2000.
Boerderijbouw anno 2003.
Boerderij van het Oldambtster type te Zuidbroek. Woon- en bedrijfsgedeelte liggen onder één
doorlopende nok.
Zeskap boerderij te Schildwolde.
Herenboerderij
genoemd.
Geertsemaheerd te Slochteren. Met Engelse landschapstuin, ook wel slingertuin
