Heemschut
5
Al jaren lang worden er plannen voor het
Aalmarktgebied in Leiden gemaakt. Zo
voorzag een plan van halverwege de negenti
ger jaren in de bouw van een groot winkel
centrum in dit historische stadshart.
Hiervoor zou veel historisch waardevolle
bebouwing gesloopt moeten worden. Vooral
om die reden stuitte het op veel weerstand
onder de Leidse bevolking. Het werd geluk
kig niet uitgevoerd.
Drie a vier jaar geleden begon de gemeente
Leiden met de uitwerking van een nieuw
stadsvernieuwingsplan. Doordat eerdere
plannen steeds weer waren vastgelopen, was
de ontwikkeling van het gebied gestagneerd.
De omgeving van de Aalmarkt verloederde
hierdoor nog meer. B en W waren daarom
door de gemeenteraad en vooral door de
Leidse ondernemers onder druk gezet zo
snel mogelijk met een nieuw plan te komen.
Het Aalmarktgebied is rijk aan monumentale
panden. Daaronder bevinden zich verschil
lende rijksmonumenten, maar ook gemeen
telijke monumenten en diverse beeldbepa
lende panden. In voorgaande eeuwen is de
oorspronkelijke bebouwing op enkele
plekken op grote schaal gesloopt en vervan
gen door nieuwbouw. Voorbeelden hiervan
zijn de Aalmarktschool, de Stadsgehoorzaal,
en het warenhuis van V&D. Deze gebouwen
vertegenwoordigen nu waardevolle bouw
stijlen en hebben een monumentenstatus
gekregen.
In het verleden heeft vooral het behoud van
de monumentale bebouwing veel aanleiding
gegeven tot heftige discussies. Ieder plan
voor het Aalmarktgebied valt of staat door de
wijze waarop met de historische gebouwen
wordt omgesprongen. B en W realiseerden
zich dit terdege en namen een zeer uitzon
derlijke initiatief. Van vrijwel alle panden in
het gebied werd de architectuurhistorische
en/of bouwhistorische kwaliteit gedetail
leerd onderzocht en gedocumenteerd. Dit
onderzoek, gehouden van mei '99 tot febru
ari '00, werd gepubliceerd in een dik rapport
onder de titel Cultuurhistorische verkenning
Aalmarktgebied Leiden Het was de eerste
keer dat een dergelijk diepgaand bouwhisto
risch onderzoek werd uitgevoerd voor een
geheel binnenstadsgebied.
Ontdekkingen
Uit de gedocumenteerde beschrijving van de
bestaande bebouwing kwam duidelijk naar
voren welk een schat aan historische waarde
volle panden nog in het gebied aanwezig is.
Maar ook werden er vele interessante
ontdekkingen gedaan. Zo werden in het inte
rieur van verschillende panden (historisch
waardevolle) oorspronkelijke vloer- en
kapcontracties achterhaald. Verder bleek dat
zich in veel panden nog zeer waardevolle
bouwfr agmenten bevinden. Bovendien werd
ontdekt dat een pand aan de Breestraat
grotendeels bestaat uit een gebouw dat
onderdeel vormde van een middeleeuws
CatharinaHooster. Dit was niet bekend
omdat de voorkant van het pand in het verle
den ingrijpend is vernieuwd.
Het bouwhistorisch onderzoek speelde een
cruciale rol bij de acceptatie van het nieuwe
stadsvernieuwingsplan. B en W van Leiden
februari 2003
Artist impression van de geplande cultuurtuin
Zicht op een nieuwe glazen foyer van de
Stadsgehoorzaalillustratie Kuiper
CompagnonsRotterdam
