Heemschut
25
Overseas in the West' geloodst; een grote
smeltkroes van allerlei invloeden, veel meer
dan in het oosten. Langs Wallstreet, de oude
muur van Nieuw Amsterdam, via Willemstad
en de bovenwinden naar Paramaribo, waar de
situatie bedroevend is. Het is voor een groot
deel de verdienste van Temminck Groll
geweest dat deze architectuur op de kaart is
gezet. Veertig jaar inventariseren, kennis
opbouwen en overdragen en uiteindelijk deze
kennis ook nog vastleggen in een loodzwaar
standaardwerk van 500 bladzijden, dat is de
verdienste van Coen Temminck Groll.
Selectie, geen inventarisatie
Zowel op deze middag als uitgebreid in het
Bulletin van de KNOB (aflevering 2, 2002.
p. 155) vertelt Temminck Groll over zijn erva
ringen, met een lach en een traan. Als kind,
schrijft hij, was hij al gefascineerd via de Droste
Albums met de plaatjes over Nederlands-Indië.
Door de verbroken relatie met Indonesië kwam
juist de belangstelling voor de West op.
Professor Ozinga werd verzocht de Monumenten
van Curasao te beschrijven en een wetenschap
pelijke inventarisatie te maken. Het is Ozinga
geweest die Temminck Groll introduceerde
toen er in 1962 een dergelijk verzoek vanuit
Suriname kwam. En zo ging het voort,
Willemstad volgde, de Bovenwinden, Porto
Rico, nederzettingen in Afrika, Indonesië en
Azië. Als docent in het universitair onderwijs
kon hij vele studenten inzetten, begeleidde
doctoraalscripties en promoties over deelon
derwerpen, zowel studenten uit Nederland als
uit de betrokken landen zelf. Pas in 1991, na de
opheffing van het Apartheidsregime kon Zuid-
Afrika bezocht worden.
Na al dat reizen en inventariseren werd lang
zamerhand steeds meer het vermoeden beves
tigd, dat in de Nederlandse vestigingen de
plaatselijke invloeden en de bestaande culturele
karakteristieken veel duidelijker een rol hebben
gespeeld dan bij landen die hechte banden
hadden met landen als Engeland, Portugal of
Spanje. 'Dat wil zeggen, dat er daar dus meer
ter plekke zal zijn bedacht en ontworpen, dat
dus ook de plaatselijke inbreng groter was',
aldus Temminck Groll. Dit was uiteindelijk de
aanleiding voor het boek The Dutch overseas
waarin een selectie is gemaakt van al het
beschikbare materiaal op het gebied van
stedenbouwkundige structuren en gebouwen,
van inventarissen, studies, foto's, kaarten en
tekeningen. Want hiaten zijn er natuurlijk nog
steeds, vooral in het Aziatische deel.
Er is gekozen voor een topografische indeling
(Azië, Amerika en Afrika), met een uitgebreide
historische inleiding van ruim 100 bladzijden,
waarin ook sociale, economische en politieke
aspecten worden belicht.
In dit boek werden voor het eerst tekeningen
opgenomen van de jonge industrieel J.H. van
Heekdie rond 1900 reizen maakte naar
Nederlands Indië, Malakka, Brits Indië, Ceylon
en China en er veel over heeft vastgelegd. Vaak
vertegenwoordigen ze de oudste voorstelling
van een bepaald object (Archief Huis Bergh,
's Heerenberg).
Aan het eind van de middag sprak de directeur
van de Rijksdienst Tons Asselhergs Temminck
Groll lovend toe, waarna het eerste exemplaar
werd aangeboden aan de staatssecretaris van
buitenlandse zaken, Mr. Drs. MNicolai. Hij zei
in zijn dankwoord dat de Europese Unie
misschien nog meer dwingt tot een eigen cultu
rele identiteit dan voorheen. Bovendien hoopt
hij in de toekomst in beleidsmatig opzicht meer
te kunnen bijdragen aan behoud en herstel van
interieur Wolvendaal Church uit 1757,
ColomboSri LankaTekeningJ.H. van Heek
1911
februari 2003
