Interview met supervisor Wytze Patijn
Wytze Patijn is supervisor van het Nieuwe Aalmarktplan. Hij
koos voor behoud en versterking van de stedelijke structuur.
Kleinschalige nieuwbouw wordt zorgvuldig ingepast in het
historische stadsweefsel. Met als grote nieuwe trekkers een voor
Leiden unieke glazen winkelpassage en een openbare groene
oase midden in de oude stad, de cultuurtuin,,
Jaap Kamerling
februari 2003
Heemschut
13
Wytze Patijnvoormalig rijksbouwmeester,
architect en directeur van Kuiper Compagnons
te Rotterdam en supervisor van het Nieuwe
Aalmarktplan voor Leiden, toont zich erg
enthousiast over zijn nieuwe plan voor het
Aalmarktgebied. Het wordt dit keer breed
gedragen door de Leidse bevolking, nadat het
aanvankelijke plan was ingetrokken door de
gemeente, toen een referendum het dreigde te
torpederen. Het nieuwe plan gaat in tegenstel
ling tot het oude uit van behoud en waar nodig
herstel van het bestaande historische weefsel
van de binnenstad.
De toekomstige nieuwbouw zal een eigentijds
karakter dragen, maar wel zijn afgestemd op
de historische bebouwing. Heemschut partici
peerde in de projectgroep, die de plannen voor
bereidde en kan er zich goed in vinden.
Wat is het voornaamste verschil met het oude plan?
'De nu geplande overdekte passage met winkel
hof. Deze moet het populaire winkelgebied van
de Haarlemmerstraat gaan verbinden met de
meer chique winkels rond de Breestraat, zodat
er één groot winkelcircuit ontstaat. In het
vorige plan zou een nogal rigoureuze door
braak plaatsvinden door het maken van een
nieuwe winkelsteeg tussen Haarlemmerstraat
en Stille Rijn, waarbij ook een monument zou
sneuvelen. Nu hoeft er vrijwel niets gesloopt te
worden, alleen twee pandjes bij de ingangen
van de passage. De gevelwanden van Stille Rijn
en Haarlemmerstraat kunnen grotendeels
intact blijven en toch kan er een flink winkela
reaal aan de binnenstad worden toegevoegd
door de passage te vertakken over het open
binnenterrein achter de gevelwanden.'
Nog meer grote verschillen?
'We behouden de markante neoclassicistische
Aalmarktschool aan de Aalmarkt en daarachter
creëren we een mooi, groen stiltegebied, een
oase rond een prachtige oude beuk midden in
de oude binnenstad: het cultuurplein. Dat wordt
echt een enorme verrijking van de binnenstad,
waar je nu vrijwel geen openbare groene ruimte
hebt. Zo'n verstilde groene ruimte hoort echt
bij een 17de-eeuwse binnenstad. In het oude
plan zou de open ruimte, ontstaan in de
Middeleeuwen, toen er het Catharinagasthuis
stond, grotendeels worden volgebouwd.
Er zijn resten van een oude zijvleugel van het
Gasthuis gevonden. Heemschut maakt zich
sterk voor het behoud en de herbestemming
hiervan. Dat gebouw krijgt een nieuwe cultu
rele bestemming. Samen met de Stads
gehoorzaal - die een nieuwe foyer krijgt met
zicht op de cultuurtuin -, de Waalse kerk, het
herbestemde Leids Vrijetijdscentrum en de
nieuwe Kleine Zaal van de Gehoorzaal op de
eerste verdieping van de Aalmarktschool,
ontstaat zo een plein met een variatie aan cultu
rele functies. De passage bij de Stille Rijn wordt
via een nieuwe brug over de Rijn verbonden
met de cultuurtuin; de cultuurtuin is bereikbaar
via een doorgang door het nieuwe Theatercafé
op de begane grond van de Aalmarktschool.'
De Mandenmakerssteeg wordt ook anders in
vergelijking met het vorige plan?
'Inderdaad. Naast de Aalmarktschool komen in
de bestaande gevelrij richting Mandenmakers-
steeg nieuwe hoogwaardige winkels en dan
wordt de nieuwe winkelroute door de
Mandenmakerssteeg richting Breestraat
vervolgd. In het oude plan zou achter de Waag
op de hoek van de steeg een plein komen, maar
daar zien we nu van af. Geen nieuw gat daar
dus.
Wel willen we de panden aan de zuidelijke kant
van de steeg vervangen door kleinschalige,
transparante winkels, die niet historiserend van
stijl zullen worden. Op de hoek met de
Breestraat komt een markante glazen ronde
hoekwinkel. Midden in de steeg komt een
nieuwe entree naar V&D, dat daar achter zit.
De Breestraatmet op de foto het monumentale
Bijniandshuis uit 1578Foto Otto Rhemrev*
Leve het Nieuwe Aaimarktplan!
