Den Haag wil grachten terug
Bert Franssen
'Geef Den Haag haar grachten terug/ Dat is de titel van een
CDA-notitie in de gemeente Den Haag en het refereert aan een
stedenbouwkundig drama. Want Den Haag heeft het water
zoveel mogelijk uit de binnenstad verwijderd. En daarmee
verdween ook haar sfeervolle, levendige karakter. Maar bij het
CDA en de gemeenteraad is anno 2002 de stemming omgeslagen.
Den Haag wil ontdempen, als het niet teveel kost.
Heemschut
oktober 2002
Als Heemschutter met enige kennis van de
verenigingshistorie word je hier even stil van.
Een van de grote strijdthema's van de vereni
ging beleeft hier de ultieme victorie.
Volgens het CDA-voorstel moet in de stad
een flink aantal grachten weer opengegraven
worden. Niet alleen vanwege de 'versterking
van de cultuur-historische identiteit'. Want
waar de politiek met principes komt, zit ook
altijd een financieel belang. De hogere in
komensgroepen die de afgelopen decennia
massaal uit de binnenstad zijn weggetrokken,
moeten weer teruggehaald worden. Mensen
willen nu eenmaal comfortabel wonen, als het
even kan aan het water in een aantrekkelijke
stedelijke omgeving. Passantenhavens moeten
bovendien de toerist en recreant naar Den
Haag leiden.
Wat in Amsterdam op een haar na kon worden
voorkomen, werd in de 19de en 20ste eeuw
realiteit in Den Haag. Talrijke grachten en
haventjes telde de stad ooit, vooral in het zuid
oostelijk deel. Daarvan bleven alleen nog de
singelgrachten (de ring om de binnenstad), de
Nieuwe Uideg en enkele daarmee verbonden
grachten over. De rest verdween, beroofd van
haar functie na aanleg van riolering en rail- en
wegtransport, terwijl natuurlijk ook het verkeer
ruimte opeiste. Gevolg was dat Den Haag
geleidelijk de wat saaie, karakterloze stad
werd die we nu kennen. Rijksbouwmeester
C.H. Peters zei al in 1902, vlak na de demping
van een flink aantal grachten: 'De kleur, het
levendige, vooral van de oude gracht, dat alles
schijnt met die gracht gedempt, begraven te
zijn.'
De Hout- en Turfmarkt in 1903, vóór de
demping. Fotoarchief Heemschut.
Op de plaats van de grachten verschenen
parkeerplaatsen, trambanen, huizenrijzen en
kantoorgebouwen, vaak van trieste kwaliteit.
Levend water
Het duurde lang voor in Den Haag de stem
ming was omgeslagen. Maar anno 2000 was
het zover. Het CDA kwam met een initiatief
voorstel 'Geef Den Haag haar grachten terug'.
Daarin leze men onder meer.dat een maxi
male bereikbaarheid per auto niet centraal
dient te staan. Dit streven naar maximale
bereikbaarheid heeft met name in de zestiger
en zeventiger jaren tot ingrepen in de binnen
stad geleid, die nu veelal betreurd worden.'
CDA-woordvoerder in de raad Titia Lont (39),
die in mei enthousiast een rondvaart door de
Haagse grachten organiseerde voor de woord
voerders van de andere partijen: 'De essentie
van het voorstel is dat er weer levend water
terugkeert in de Haagse binnenstad. Je ziet
momenteel op de Haagse grachten amper
bedrijvigheid. Ook de pleziervaart weet Den
Haag nauwelijks te vinden. Het zou goed zijn
dat er via het water diverse toeristische punten
aan elkaar worden geknoopt. Binnenstad,
Madurodam, het nieuwe buurtpark De
Verademing, verversingskanaal Scheveningen.
Zodat men van punt naar punt kan varen.'
Prinsegracht weer open
Het voorstel van het CDA telt drie fasen. Elk
neemt 4 a 5 jaar in beslag, het hele plan duurt
dus 12 tot 15 jaar. Dat is lang, maar je moet een
beetje praktisch zijn, want daardoor wordt het
plan financieel wel haalbaarder, denkt de
fractie.
Deelproject A is heel interessant. Daarin komt
onder meer reconstructie van een deel van de
Prinsegracht aan de orde, die deprimerende
