Huizen: waardig cultuurbehoud? Agnes Mars Vanaf de moderne IJsselmeerhaven is via de voor de hand liggende Havenstraat de kern van het Zuiderzeestadje Huizen niet moeilijk te vinden. Een lange rechte straat met industrie terreinen en zelfs een megadiscotheek kenmerken de 20ste eeuw. De plotselinge bocht en omliggende kronkelstraatjes geven de grens aan van het oude dorp. De straatnamen herinneren aan de bedrijvigheid van toen. Zeestraat, Botter- Schippers- en Vissers straat. In een antiekwinkeltje maakt een spiegel uit 1828, met nogal troebel en schimmig glas, een stuk geschiedenis zichtbaar. Van Zuiderzee tot IJsselmeer augustus 2002 Heemschut 25 In de zuidkom van de toenmalige Zuiderzee lag vanaf de 17de eeuw het vissersdorp Huizen. Met aan de westzijde het machtige Amsterdam nog in VOC-stemming. Landinwaarts, aan het einde van de Utrechtse heuvelrug, de Tafelberg, ontstond een typisch Gooise boeren nederzet ting met als middelpunt, vermoedelijk al in 1380, de Sint Thomaskerk. De toren dateert van 1509. Tijdens de Reformatie in 1595 ging nagenoeg de hele bevolking over tot het prote stantse geloof. Dit laatgotische kerkgebouw herbergt al eeuwen de Huizer tradities en bijbehorende rituelen. De bron van inkomsten verschoof geleidelijk aan naar hetgeen de Zuiderzee te bieden had. Zeker na 1683, toen de vissershaven van Naarden wegviel in verband met het bouwen van de vesting aldaar. De visserij en aanver wante bedrijvigheid bracht gedurende de 18de en 19de eeuw voor velen bestaansmogelijkhe den. In 1854 werd de haven aangelegd. Huizen had in de 19de eeuw zelfs één van de grootste vissersvloten van de Zuiderzee, op Volendam en Urk na. De opleving van de handel is te zien in de nabij gelegen musea met hun streekeigen collecties, waarbij tevens de toen heersende mentaliteit naar voren komt. Het leven was hard en had zijn keerzijde. In die jaren was de kindersterfte groot en de Zuiderzee eiste maar al te vaak haar tol. Visserskerkhof De oude begraafplaats, schuin tegenover de Hervormde kerk, werd in de volksmond dan ook het Visserskerkhof genoemd. Ondanks maatschappelijke vernieuwingen en een romantische trend rond de eeuwwisseling bleef de bevolking vasthouden aan de orthodoxe Het visserskerkhof in Huizen. traditie en haar uitvaartrituelen. De graven zijn doelbewust anoniem. Op het Visserskerkhof staan dan ook bijna geen graftekens, slechts antieke gietijzeren letter- en nummerpaaltjes. Deze paaltjes zijn in de 19de eeuw door de beheerder geplaatst om de graven te markeren en niet door de familie van de overledenen, zoals soms wordt gedacht. Ze symboliseren feilloos het vergankelijke van een mensenleven, stemmen tot nadenken en geven de bezoeker een serene rust. De commissie Noord-Holland steunt dan ook het initiatief dit cultuurhistorisch erfgoed op de gemeentelijke erfgoedlijst te plaatsen. Momenteel zijn er in Nederland veel gemeen ten druk bezig fondsen te werven voor een zogenaamde stilteplek. Hoe gaat Huizen om met deze plek? De gemeente zal toch niet dit oude cultuurgoed verloochenen en deze unieke stilteplek willen ruimen? Terug in de drukke Havenstraat gaat de geschiedenis verder. Als gevolg van de over stroming (1916) en de versnelde afsluiting van de Zuiderzee (1932) veranderde de economie voor Huizen drastisch. De bevolking liet het er niet bij zitten en verzette wederom de bakens. Om maar iets te noemen: visserij werd kaashan del, Huizense bouwbedrijven en hoveniers zijn geliefd in de wijde omgeving. In de tweede helft van de 20ste eeuw werd de haven uitgebreid voor de pleziervaart en werd het dorp Huizen vele malen groter. In de antiekwinkel hangt nog steeds de spiegel, maar nu ineens met een heldere reflectie. Zal de gemeente tot bezinning komen? A. Mars, secretaris Provinciale Commissie Heemschut Noord-Holland.

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 2002 | | pagina 27