14
Heemschut
augustus 2002
Panorama vanaf de Duivelsberg.
mogelijk verspreid over Nederland. Samen
vormen ze een goede doorsnede van de
geschiedenis en voorgeschiedenis van
Nederland. De Vuursteenmijn Savelsbos, de
VeenwegNieuw-Dordrecht, het Hunebed
Papeloze kerk en het scheepswrak Roggebots-
bos staan onder andere op deze lijst.
In 5 jaar tijd moeten deze 20 monumentale
locaties opgeknapt en van informatie voorzien
zijn. De 20 locaties geven een goed beeld van
de rijke geschiedenis van het Nederlands
Landschap. En zeker ook belangrijk:
Staatsbosbeheer kan laten zien of het behalve
een groot, ook een deskundig erfgoedbeheer
der is. Dit laatste is zelfs een van de expliciete
doelstellingen van het project.
Nieuwe Hollandse Waterlinie
Van een andere schaal is de Nieuwe Hollandse
Waterlinie. In 1815 werd begonnen met de
bouw van de linie. Dit systeem van forten,
sluizen en inundatievlakten moest het westen
van Nederland beschermen tegen vijandelijke
invallen. Dit gebeurde eenvoudig maar doel
treffend: het gebied van Muiden aan het
IJsselmeer tot aan Werkendam bij de Biesbosch
werd onder water gezet, geïnundeerd. De
zwakste punten werden daarbij extra in de
gaten gehouden door een stelsel van forten.
Een groot deel van de Nieuwe Hollandse
Waterlinie is nog intact. Zelfs alle forten zijn
nog aanwezig. Staatsbosbeheer bezit en beheert
verschillende forten en delen van de voorma
lige inundatievlakten. Als eigenaar voelt
Staatsbosbeheer zich sterk betrokken bij de
discussies rondom de Nieuwe Hollandse
Waterlinie.
Voor de forten wordt gezocht naar nieuwe
gebruiksmogelijkheden. Enkele voorbeelden:
In Fort Asperen worden door de stichting Fort
Asperen (de pachter van het fort) regelmatig
tentoonstellingen en manifestaties georgani
seerd. Het Fort Vuren is verpacht aan de
Stichting Wandel- en Fietsforten. In de zomer
kan men op dit fort overnachten zoals de solda
ten dit vroeger deden: sober en eenvoudig. Ook
zijn er wandel- en fietsroutes vanaf het fort
uitgezet. Op afspraak worden er rondleidingen
gegeven. Op de meeste zondagen is er boven
dien een vrijwilliger aanwezig die geïnteres
seerden graag wat over de geschiedenis van het
fort wil vertellen.
Forten
De meeste forten zijn nooit vrij toegankelijk
geweest. Langzaam zijn ze in bezit genomen
door de natuur, nadat ze bij Defensie in
onbruik zijn geraakt, 's Winters voelen vleer
muizen zich er thuis en buiten het fort is vaak
een bijzondere vegetatie ontstaan. Voor
Staatsbosbeheer een dilemma. Enerzijds wil het
graag de natuur in stand houden, anderzijds
zoekt het naar nieuwe gebruiksmogelijkheden
voor de forten.
De meest forten liggen nu verscholen in het
groen. Het uitzicht vanaf de forten over de
omgeving wil Staatsbosbeheer graag weer
herstellen. En andersom. De forten moeten van
verre weer duidelijk te zien zijn. Zoals het
geformuleerd wordt in een brochure: het spel
van zien en gezien worden, dat ten tijde van de
bouw en werking van de Nieuwe Hollandse
Waterlinie al een belangrijk thema was, wordt
op deze manier voortgezet.