Worden de Drentse dorpen
al weer verpest?
P.C. Groen
De tewaterlating van het 'Schip' in Klazienaveen
In 1973 was er op het Provinciehuis in Assen de tentoonstelling
'Blijven wij onze dorpen verpesten?', waar aandacht werd
gevraagd voor de wildgroei in de bestaande dorpen, zodat het
oorspronkelijke karakter verloren ging. Zo werd in Roden - een
fraai esdorp - een mooie brink gerooid omdat Albert Heijn er
met een supermarkt kwam en er voor de klanten een groot
parkeerterrein moest worden aangelegd.
2
Heemschut
In andere dorpen werden rijen eengezinshuizen
gebouwd met een goothoogte op 5,5 meter,
zoals die in de Nederlandse steden werden
gebouwd. In de Drentse dorpen is de oorspron
kelijke goothoogte van vrijstaande woningen en
boerderijen meestal niet meer dan 3,5 meter.
In aansluiting op de tentoonstelling kwam het
rapport Drentse dorpen uit, dat in de vergadering
van 22 september 1976 door Provinciale Staten
werd vastgesteld. Daarbij werd besloten dat het
rapport als onderdeel van de toelichting op de
(komende) streekplannen kon worden bezien.
Verder werd de gemeentebesturen in overwe
ging gegeven om het rapport als 'aanbeveling'
te hanteren bij het opstellen van bestemmings
plannen voor de bebouwde kommen. 'Met dit
rapport is thans een stevige aanzet gegeven
voor de kennis over het 'Drents eigene van
dorpen, met respect voor het verleden maar
kijkend naar de toekomst', zo besloten
Gedeputeerde Staten het voorwoord van het
rapport.
In het Provinciaal Omgevings Plan dat op 16
december 1998 door de Provinciale Staten
Maquette Het Schip. Foto Henk Benting.
werd vastgesteld staat - en terecht - op blad
zijde 16: 'Ten tweede gaat het er om het Drents
eigene zoveel mogelijk te behouden.' Verderop
staat ook nog: 'Essentieel is dat elk deelgebied
binnen de provincie vaak een specifieke kwali
teit heeft.'
Zo is er jarenlang een cultuur op het
Provinciehuis geweest om het oorspronkelijke
karakter van de esdorpen, de wegdorpen en de
kanaaldorpen in Drenthe te behouden.
Wie nu door Drentse dorpen rijdt, slaat soms
de schrik om het hart. Zo was ik laatst op weg
naar het mooie dorp Orvelte en reed - nietsver
moedend - door Westerbork, waar ik gecon
fronteerd werd met grote rechthoekige, felge
kleurde fabrieksgebouwen die een heel andere
schaal in het bekende esdorp introduceren.
Deze bebouwing detoneert erg als we die
vergelijken met de bestaande boerderijen en
woonhuizen. Ook wie 's avonds op weg naar
Groningen langs Vries rijdt, wordt gecon
fronteerd met bebouwing die - mede door het
karakter dat waarschijnlijk meer met Las Vegas
dan met Drenthe te maken heeft - het Drents
eigene vermorzelt.
De Drentse Commissie van Bond Heemschut
Toen ik begin 1992 tot voorzitter van de
Drentse commissie van de Bond Heemschut
werd benoemd heb ik al gauw erop aangedron
gen, dat een bewerking van bovengenoemd
rapport zou worden uitgegeven om de gemid
delde geïnteresseerde bewoner of de enthou
siaste recreant te laten weten waarom Drenthe
is zoals het is. Vanuit de Bond Heemschut
pleiten wij immers voor het behoud van ons
cultuurhistorisch erfgoed. Daar behoort het
bestaande karakter van de dorpen ook bij! Het
boekje 'Landschap en dorpen in Drenthe', een
uitgave van de Stichting Het Drentse Boek is
nog steeds verkrijgbaar, zij het de tweede of
derde druk.
Het karakter van de kanaaldorpen
Uiteraard wordt in het Provinciaal rapport en
in het laatstgenoemde boekje aandacht besteed
aan het eigen karakter van de kanaaldorpen:
'De hoofdlijn van de structuur wordt gevormd
door het kaarsrechte kanaal of dubbelkanaal...
Kenmerkend zijn langgerekte lijnen, met haaks
daarop de richting van boerderijen, schuren en
andere bebouwing.'
Helaas is in veel kanaaldorpen het kanaal
gedempt. De laatste jaren gaan er weer
stemmen op om deze kanalen te 'ontdempen'
waardoor het eigene van deze dorpen zoveel
mogelijk terug kan komen. Een goede zaak
vinden wij.
'Het Schip'
Eind 2000 kwam de Drentse Commissie ter ore
dat de gemeente Emmen van plan is een groep
middenstanders uit Klazienaveen toe te staan
dat er bovenop het open kanaal aldaar een
winkelcomplex met bovenwoningen in drie
lagen zal worden gebouwd. De gevelwanden
zullen zo worden geplaatst dat het gebouw
boven veel breder is dan op de begane grond.
Het gebouw wordt 110 meter lang en is op
bouwhoogte 31,5 meter breed. Op straatniveau
is het gebouw straks 26,5 meter breed.
april 2002
