Column
Reclame-stunt
Heemschut
3
het interieur nader onderzoeken, de verken
nende fase. Want niet alles is te zien, bijvoor
beeld dankzij de eens zo populaire mode om
plafonds te verlagen.
Van der Hoeve werkte onder meer in
Roosendaal, vanaf 1992Daar was het MIP net
uitgevoerd, waarbij hij ook was betrokken.
Maar monumentenzorg had in die gemeente
nooit zo'n prioriteit, en zo kon het gebeuren
dat de moderne monumenten er toen beter
geïnventariseerd waren dan de oudere. Nu
hadden de MlP-panden sowieso vaak oudere
kernen. En als hij toch met een MlP-pand
bezig was, ging hij de huurpanden bekijken.
Luchtfoto's en onderzoek bij bouw- en
woningtoezicht hadden hem de weg al zo'n
beetje gewezen. Hij ging overal zelf kijken en
gebruikte daarbij een overvaltactiek: gewoon
onaangekondigd aanbellen:.Het lijkt ons
dat uw pand heel oud is.' Soms kon hij met een
half uur volstaan, soms duurde zo'n bezoek wel
vier uur, als een huis machtig interessant bleek.
In totaal werd per pand gemiddeld zo'n elf uur
voor de inventarisatie uitgetrokken.
Als resultaat werd een aantal panden op de
gemeentelijke- en rijksmonumentenlijst
geplaatst. Hij is overigens niet zo optimistisch
over wat er met zijn rapporten in de gemeente
Roosendaal gebeurt.
Eindhoven
Eindhoven, waar hij ook bezig was, is een ander
verhaal. Daar ging alles ordelijker. Van der
Hoeve ging bij het kadaster kijken. Als dat bij
de oudere panden geen melding maakte van
sloop en nieuwbouw, mocht je aannemen dat
het een interessant object betrof. Eerst maar
eens globaal inventariseren, vond Van der
Hoeve. Dan een kijkje nemen in de panden.
Geen overvaltactiek dit keer. Hij stuurde een
keurige brief naar de bewoners/eigenaars. Dat
hij volgende week dinsdag op de stoep stond en
als dat niet uitkwam, graag even een berichtje.
Dat bleek succesvol: 80% was in eerste instan
tie aanwezig en bereid hem te ontvangen. Van
de 50 panden kon hij er 48 bezoeken. Het
bezoek duurde een uur, de uitwerking van de
gegevens ca. twee uur. Van alles werd er geno
teerd. Bouwgeschiedenis, gegevens bouw- en
woningtoezicht, korte beschrijving als basis
voor een eventuele redengevende omschrij
ving, enzovoort. Er waren veel 19de-eeuwse
panden bij.
Van Vrijstraat 2 8/2 8a bleek de voorbouw
20ste-eeuws, maar daarachter was nog een
compleet 17de- eeuws huis. En iets dergelijks
ontdekte hij wel vaker. Bij inventarisatie alleen
vanaf de straat zou hem dat ontgaan zijn.
In Eindhoven leidde zijn werk tot een rapport
met 50 beschrijvingen. Van een aantal panden
is de beschrijving aangepast, de lijst met
gemeentelijke monumenten werd aangevuld.
Alle eigenaren krijgen het rapport.
Den Haag
Sinds 1998 is Van der Hoeve grootschalig in
Den Haag bezig. Daar was op het gebied van
monumentenzorg wèl veel gebeurd. Zij het niet
altijd even systematisch: een totaalbeeld had de
stad nog niet.
Van der Hoeve ging in eerste instantie van de
straat af inventariseren. Wat hij zag vergeleek
hij met oude kaarten. Hij bekeek ook luchtfo
to's en verdiepte zich in ouder onderzoek.
Het gaat om 800 panden. Aansluitend volgde
het bezoek aan de panden zelf. Opnieuw had hij
heel goede ervaringen. 70-80% van de bewo
ners was in eerste instantie aanwezig en bereid
hem te ontvangen. Voor de opname van
bouwhistorische waarden trekt hij één, soms
twee uur uit, voor het archiefonderzoek een
uur, voor het uitwerken zes uur.
Arnhem
In Arnhem begon Frank Haam, directeur van
het Monumenten Advies Bureau in Nijmegen,
begin jaren '90 aan een inventarisatie ten
behoeve van de gemeentelijk monumentenlijst.
Al snel kwam hij tot de conclusie dat het anders
moest. 'We kwamen tot het inzicht dat je de
binnenstad moet beschouwen als één groot
monument.' In zijn ogen was het zaak de
binnenstad pand voor pand te inventariseren.
De gemeente stond er achter, het gemeente
lijke monumentenbeleid werd er bijvoorbeeld
een stuk makkelijker door. Zo doken er altijd
problemen op bij plannen voor verbouwingen
van rijksmonumenten. Er kwam dan bijvoor
beeld een tekening te voorschijn, waarbij voor
het dak alleen een driehoekje getekend was,
zonder enig detail. En dus moest de gemeente
er iedere keer naar toe, om na te gaan of hier
geen monumentale waarden teloor gingen.
Het werk startte begin jaren '90. Alle panden
werden bezocht, zelfs die uit de jaren '60.
Want onder een modern huis kan zich best
een eeuwenoude kelder bevinden. Uiteraard
werd de beschrijving van rijksmonumenten
geactualiseerd. 'Huis met lijstgevel 19de eeuw'
- redengevende omschrijving in het monumen-
tenregister - blijkt bij nader inzien een 15de-
eeuws tongewelf te bevatten, of een 15de-
eeuws keldercomplex en/of 18de-eeuwse hal en
trappen. Ook Haans was een, soms twee uur
kwijt aan het veldwerk, en besteedde vier tot
zes uur aan de uitwerking.
Een spin-off van zijn onderzoek was het kelder
project. Middeleeuwse kelders zijn vaak nog
bewaard gebleven, al werd het huis erboven
nog zo vaak verbouwd en vernieuwd. In het
gebied van de Arnhemse Rijnstraat werd zelfs
een volledig doorlopende reeks kelders aange
troffen. Een hele stad onder de stad, nu voor
het publiek toegankelijk gemaakt. Het was
onlangs nog in het nieuws.
1 Bijna had prinses Maxima voor elkaar
gekregen waarvoor opeenvolgende
wethouders in de hoofdstad al meer dan
tien jaar knokken: verwijdering van de
wanstaltige reclames langs het Damrak.
Dat het bijna 'dreigde' te lukken was
i vooral het werk van Guus Bakker, directeur
van de Beurs van Berlage. Hij slaagde er
onlangs in een nieuwe ondernemersver
eniging op te richten. Het koninklijk
huwelijk in zijn Beurs zag hij als een mooie
aanleiding de reclame aan te pakken. De
gemeente kwam met het aanbod met
dezelfde hoogwerker, waarmee de versie
ring voor het huwelijksfeest zou worden
aangebracht, de ontsierende reclame weg
te halen. En zo zagen we twee weken voor
de bruiloft op de locale omroep een
keurige wethouder Hooijmaiers met gevaar
voor eigen leven de hoogwerker beklim
men om het eerste reclamebord te ver
wijderen. Zo'n 60 procent van de onder
nemers aan het Damrak wilde wel
meewerken, heette het. De rest zou met
als uiterste middel de gang naar de rechter
gedwongen worden. Maar de gemeente
had ook lokmiddelen: duizenden euro's
subsidie en internationale publiciteit.
Na de bruiloft was er echter nog maar
weinig van de schoonmaakbeurt te
merken. Diverse ondernemers verzetten
zich. Ze denken, dat de reclame-borden,
die soms met plakband aan de gevel vast-
zitten, hun omzet bepalen. Rekenen exact
uit, hoe eventuele advocaatkosten zich
verhouden tot het aantal gegrilde kippe
tjes, dat ze minder denken om te zetten.
Iets reëler is de vrees, dat er een gat zal
vallen tussen de verwijderde reclame en
het aanbrengen van nieuwe soberder
borden. Er moet immers voor elke nieuwe
reclame-uiting weer een bouwvergunning
komen.
Het povere resultaat is, dat kort na de
huwelijkssluiting het Damrak nog altijd
niet de sjieke rode loper is, waarover de
bezoeker de hoofdstad moet binnentreden.
De wethouder is echter even vasthoudend
als zijn tegenstanders. Hij heeft al een
nieuwe deadline gesteld, ook dit keer weer
met inschakeling van de monarchie:
Koninginnedag 2 002
i
Jaap Kamerling
februari 2002
