oktober 2001
Heemschut
5
karakter van 'doe maar gewoon dan doe je al
gek genoeg' en 'steekje hoofd vooral niet
boven het maaiveld uit' en wijst op de corrige
rende invloed, die Heemschut daarop kan
hebben.
Wij hebben hele grote monumenten maar
willen dat nauwelijks weten. De Westfriese
Omringdijk is zo'n monument. Een van de
grootste uitvindingen van de Middeleeuwen
was die van de polder met zijn parallelle ont-
wateringssloten. Door die te graven werd een
kunstmatig laag waterpeil gecreëerd, dat
vervolgens in stand kan worden gehouden met
behulp van dijken. De Westfriese Omringdijk
van liefst 115 kilometer lang is zo'n dijk en is
sinds kort zelfs erkend als wereldmonument.
Aan deze dijk is langer gewerkt dan aan de pira
miden van Egypte en de Chinese Muur en er is
in al die eeuwen aanzienlijk meer ruzie over
gemaakt dan over welk bouwwerk ter wereld
ook.
Maar in Nederland zijn dit soort lieux-de-
mémoire niet in trek. De Statenzaal in
Dordrecht, waar de Nederlandse samenleving
en zo'n beetje de oudste democratie ontston
den, wanneer worden daar herdenkingen
gehouden zoals in de kathedraal van St. Denis,
waar de Franse koningen liggen begraven en de
Fransen vol eerbied een bezoeken?
Wij houden niet van helden, leiders en grootse
monumenten. Politici excelleren in gewoon
heidsbetuigingen. In de hele wereld is geen
politiek leider te vinden als oud-premier Den
Uyl, die het bestond vanaf een camping in
Portugal een staatsbezoek af te leggen. En onze
huidige premier Kok doet al niet anders (de
expositie Our Dutch Heroes in De Nieuwe
Kerk in Amsterdam geeft leuke voorbeelden
van gewoonheidsbetuigingen van politici.)
Onze sporthelden presenteren zich na hun
enorme prestaties weer gewoon als spruitjeste
ler zoals EI fs te d e n winn a a r /l ngen ent.
Revoluties kennen we ook nauwelijks. Alles
wordt volgens het conflictvrije poldermodel
geregeld. Levert een groter vliegveld bij
Maastricht te veel geluidsoverlast op voor de
bewoners? Premier Kok komt persoonlijk langs
om voor de regionale pers te verklaren, dat er
geen nachtvluchten zullen komen. Hij voegt er
wel meteen aan toe: 'De nachten zullen duren
van twee uur 's nachts tot 16.30 uur (de beruchte
'randen van de nacht', red.)
We staan bekend om ons pragmatisme, onze
relativering en verdraagzaamheid en onze
warsheid van nationalisme.
Identiteit behouden en erfgoed koesteren
Maar we moeten met die afkeer niet het kind
met het badwater weggooien. Juist in deze tijd,
aldus Herman Pleij, van voortijlende techno-
cratisering, het einde der ideologieën en het
dreigende identiteitsverlies, is het zaak om
oude houvasten en rituelen te herscheppen.
Een daarvan is de koestering van ons culturele
erfgoed, waarvoor Heemschut zich sterk
maakt. Wat ligt er meer voor de hand om als
correctie op ons bescheiden volkskarakter het
eigen tastbare verleden te beschermen en zicht
baar te houden.
Na de lunch in de moderne universiteitsmensa
op het Binnengasthuisterrein zijn er de schitte
rende excursies per rondvaartboot naar Plan
Zuid van Berlage en het architectonisch interes
sante Oostelijk Havengebied, waar de eilanden
langs de vroegere Amsterdamse Haven een
ware Renaissance beleven als nieuwe woon
buurten.
We varen langs het moderne technologisch
museum hetNEMO van de beroemde archi
tect Renzo Piano in de vorm van een schip en
houden even stil bij het Scheepvaartmuseum,
vroeger 's Lands Zeemagazijn en het Marine
Etablissement, waar maritiem historicus Flip
Bosscher een deskundige toelichting geeft. We
zien ook het heel modern vormgegeven depot
van het museum van Liesbeth van der Pol, geheel
opgetrokken in titanium en met een heel
speelse vormentaal.
Zelfbouw-architectuur
Even later varen we langs de nieuwe Passagiers
terminal, waar twee enorme passagiersboten
hebben aangelegd. We passeren de nog net niet
voltooide Jan Schaeferbrug met zijn unieke
hagedisvorm, waarover we enkele nummers
geleden schreven, en varen vervolgens langs de
zeer afwisselend vormgegeven 'zelfbouw'-
woningen bij het Bomeo-eiland. Staatssecretaris
Rempt probeert terecht toekomstige bewoners
te stimuleren zelf als opdrachtgever te fungeren
en architecten een ontwerp te laten maken voor
hun nieuwe woning. Dat resulteert, zoals men
kan constateren, in heel origineel vormgegeven
Voorzitter Edu van Tuyll bedankt oud-directeur
Bernard Duimel voor zijn jarenlange inzet voor
de Bond Heemschut.
nieuwbouwwoningen, die alle verschillend zijn
en toch redelijk met elkaar harmoniëren. Bij
het Java-eiland aangekomen meren de rond
vaartboten af en maken we een wandelingetje
over het eiland, waarvoor Sjoerd Soeters het
stedenbouwkundig plan maakte.
De appartementsgebouwen zijn sterk verticaal
geleed en ogen met hun smalle gevels als
moderne grachtenpanden. De kaden in de
lengterichting van het eiland worden doorsne
den door haaks erop gegraven grachtjes met
sierlijk vormgegeven bruggetjes en moderne
grachtenwoningen erlangs. Een mooi architec
tonisch schouwspel, waarvan ook 'conserva
tieve' heemschutters genieten. Deze moderne
architectuur lijkt welhaast onomstreden.
Na beide excursies meren de vier rondvaartbo
ten af bij het Noord-Zuidhollands Koffiehuis,
waar tot ieders verrassing een oude zandaak uit
1892 aan komt varen met de Four Stream
Jazzband, die speciaal voor dit jubileum is
gecontracteerd.
Afscheid Bernard Duimel
In het Koffiehuis recipieert tenslotte het
Bestuur en komen de tongen pas echt goed los.
Het Bestuur neemt hier officieel afscheid van
algemeen directeur Bernard Duimel, die na tien
jaar inzet voor de Bond terug treedt.
Voorzitter Van Tuyll bedankt hem voor zijn
werklust ook tijdens spannende jaren. Bernard
herinnert aan een vorig jubileum tien jaar
geleden, dat op dezelfde plaats in aanwezigheid
van wethouder Schaefer werd gevierd met een
symposium. Hij zegt toe als vrijwilliger actief te
zullen blijven.