oktober 2001 Heemschut 27 Aruba De Arubaanse kustverlichting ten behoeve van de scheepvaart kende behoudens enige kleinere havenlichten drie werkelijke vuurtorens. Eén is gesloopt, één heeft zijn functie verloren, maar de derde waarschuwt nog immer kapiteins op de onverzettelijkheid van de vaste klip. In 1866 verzocht de toenmalige gezaghebber Jan Helenus Ferguson de gouverneur van Curagao om een stadsklok te mogen plaatsen. Men besloot echter een vuurtoren te bouwen, waar dan tegelijkertijd de luiklok in kon worden opgehangen, waarmee men op de hele uren de tijd kon aangeven. Dit geschiedde zelfs tot 1933. Deze vuurtoren met stedelijke functies werd genoemd naar de toen regerende Koning der Nederlanden, Willem-lII. Op zijn verjaar dag, 19 februari 1868, brandde het vuurtoren licht voor het eerst. Men plaatste de toren vóór de hoofdpoort aan de westzijde van het fort Zoutman. De eerste bouwlaag van de toren fungeerde derhalve als monumentale toegang tot dat fort. In de toren vestigde zich de politie met een politiewacht. Destijds bevond zich op de bovenste verdieping een achtzijdige lantaarn voor de kerosine-lamp. De kerosinelamp werd vervangen door een twee-pits petroleumlamp (een oud exemplaar van de California-vuurto- ren) en in 1930 door een acythyleenlamp. In 1935 is er electrisch licht op de toren gekomen. In 193 7 kreeg de toren zijn huidige vorm door Schets van een vuurtoren nabij Seroe Colorado op de oostpunt Van Aruba. Het was de bedoeling de toren te bouwen in de vorm van een vierkant huisje. Deze inmiddels gesloopte toren uit 1924 verving een oude houten toren uit 1881. Tekening in de marge van een brief van Openbare Werken Curagao aan de gezag voerder van Aruba jan Frits Quast, 15-8-1924. toedoen van gezaghebber I. Wagemaker. Aan de bovenzijde werd een betonnen bouwlaag toegevoegd, met aan elke zijde een stadsklok. De nieuwe klok werd besteld bij Petit ér Fritsen (Aarle-Rixtel). De lamp stond toen nog op een van de hoeken. In 1963 werd deze weggeno men en verloor de Willem-III zijn functie als vuurtoren. Tijdens de restauratie werd op Palmzondag 1980 de betonnen bak van Wagemaker verwijderd en vervangen door een in vorm overeenkomstige maar lichtere bouw laag. De Toren Willem-III is een van de sterk ste beeldmerken van Aruba. Als monument voorgedragen De noordwestpunt van Aruba is in nachtelijke uren zichtbaar door de stralen van de California vuurtoren op het kalkplateau Hudischibana. Het geheel dankt zijn naam aan een in 1891 op de klippen gelopen stoomschip van de West India and Pacific Steamship Co., de California, op haar tocht naar Colombia. In 1912 werd besloten op Westpunt een vuurtoren te bouwen; in 1915/1916 was de constructie van de toren beëindigd. De bouw stond onder leiding van deskundige vaklieden uit Nederland en Curagao. Ter verlichting was een gaslamp besteld in Frankrijk bij Barbier, Bénard Turenne (Parijs; Dessin No.151032, Phare d'Aruba). Bij de levering was tevens het systeem inbegrepen, waarmee het licht kon worden gedraaid, alsmede een handbediende brand- stofpomp. Dat draaien van de lichtbundel werd mogelijk gemaakt doordat een gewicht in één nacht van boven in het lichthuis tot het maai veld daalde. Als het gewicht van een klok gleed het door de holle grenen trappaal van de wenteltrap. 's-Morgens werd het dan weer omhoog getakeld. In 1918 was het licht van de circa 30 meter hoge vuurtoren voor het eerst operationeel. De eerste vuurtorenwachter was Jacob Jacobs, die het vak had geleerd op de toren van Klein Curagao. Op 3 januari 1921 schrijft de waarnemend directeur van Openbare Werken aan de gezaghebber: 'Ik maak van de gelegenheid gebruik U er van in kennis te stellen, dat de opzichter by den nieuwen vuur toren op de N.W. punt van Aruba, J.L. Jacobs, met deze reis van de Frieda derwaarts vertrekt. Eenige benoodigdheden als petroleum, luci fers, alcohol, paraffine, glycerine, 2 verdam pers, 1 bezem, 1 stoffer, 1 vuilnisblik, 2 droge batteryen, 1 zakmesje, 5 meter wit katoengoed, 1 stang zeep, zoutzuur en eenig soldeersel, welke ik voor de uitoefening van zyn dienst noodig achtte, heb ik hem medegegeven.' Het Nationaal Archief bewaart een handgeschreven rapport van Jacobs over de maand april van dat jaar: 'Het gloeilicht heeft goed bijgedraaid en helder gebrand. Er is dringend gebrek aan drinkwater, want in de regenbak zijn (sic) geen water, Aruba den 1ste Mei 1921.' Het bijhorende vuurtorenwachtershuis was [Jilll De vuurtoren California op de westpunt van Aruba gaf in 1918 voor het eerst zijn licht signaal, zes keer per minuut, met intervallen van tien seconden. Foto auteur. geschikt voor dubbele bewoning. Vanuit het zuiden leidde een lange trap vanaf het platteland van Aruba naar de dienstwoning op het plateau. De lamp brandde aanvankelijk op farolin, later op asythyleen-gas, waarna omstreeks 1969- 1970 werd overgeschakeld op elektriciteit (vriendelijke mededeling van R.I. Winklaar en Candido Carrasqueró). De vuurtoren is groten deels opgebouwd uit breuksteen, kalk en cement; de afwerkingslaag van de conische schacht bestaat uit witgeschilderd pleisterwerk. De grondplaat van de bovenbouw is vanaf de wenteltrap via een nauw luik te betreden. Een kleine steektrap verleent toegang tot de boven ste trans (totale diameter 1,9 meter). Hier bevindt zich ook het feitelijke licht van de toren in een rond lichthuis met acht gebogen venster ruiten. Het geheel wordt afgesloten door een klein koperen koepeldak met windwijzer en bliksemafleider. Deze vuurtoren van Westpunt op Aruba markeert het meest westelijke punt van het Koninkrijk der Nederlanden. Drs. M. Bakker is archeoloog/architectuurhistoricus te Heemstede. Noten 1 Aruba, voorheen en thans, H.E. Lampe, Aruba 1932. 2 Michael A. Newton, 'De Willemstoren op Bonaire', in: De Stenen Droom, opstellen over bouwkunst en monumentenzorg, opgedragen aan prof. dr. ir. C.L. TemminckGroll, pag. 158-166. Met dank aan Michael Newton, Curagao, dr. Henny E. Coomans en de Nederlandse Vuurtorenvereniging.

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 2001 | | pagina 29