Heemschut actief
oktober 2001
Heemschut
21
ZEELAND
Verhuizing monumenten
Middelburg De gemeente
Middelburg is bezig de smalle
strook grond tussen het Kanaal
door Walcheren en het NS-
station opnieuw in te richten. De
bestaande bebouwing, waaronder
een drietal monumenten, moet
plaats maken voor een grote
parkeerkelder met daarop een
kantoor voor het waterschap
Zeeuwse Eilanden en een Stads
kantoor. Bovendien komt op dit
terrein een nieuw busstation en
een fiets- voetgangerstunnel
onder de spoorlijn en de weg. Het
enige monument, dat niet wordt
gesloopt is het NS-station uit
1870. Nederlandse Spoorwegen
hebben het plan dit gebouw
grondig te restaureren.
De drie overige monumenten zijn
intussen verwijderd, maar niet
verloren gegaan. Een gietijzeren
hoge brug over de spoorlijn is
afgebroken, zal worden gerestau
reerd en elders in de buurt weer
worden opgebouwd. De twee
andere monumenten, die moesten
worden verwijderd zijn een sein
huisje en een goederenloods. Deze
spoorwegmonumenten krijgen
een nieuw leven in het te stichten
museum van de Stichting
Stoomtrein Goes-Borsele, vlak bij
het spoorwegemplacement van
Goes. Het transport van beide
gebouwen heeft inmiddels plaats
gevonden. Het seinhuis is in zijn
geheel op een bak naar Goes
gevaren en op een grote dieplader
door Goes naar zijn nieuwe plaats
gebracht. Voor de loods, die tot
dit voorjaar huisvesting gaf aan
een dansschool, was een sloopver
gunning aangevraagd. Het
gemeentebestuur heeft na laten
gaan op welke manier de loods
behouden kon blijven. Medio
dit jaar slaagde de Stichting
Stoomtram Goes-Borsele er in
de ruim 9 ton, die nodig is om de
verplaatsing van de loods te
betalen, bij elkaar te krijgen. De
gemeente Middelburg draagt een
kwart miljoen bij in deze kosten,
een bedrag gelijk aan de sloop-
kosten die nu kunnen worden
bespaard. De loods is te groot om
in één stuk te vervoeren. Daarom
werd het uit 1870 daterende
gebouw in twaalf stukken gezaagd,
met een gewicht variërend tussen
dertig en vijfenveertig ton. Deze
stukken zijn per as naar Goes
vervoerd, een afstand van ruim 20
kilometer. Daar zullen ze weer
keurig in elkaar worden gezet. De
spoorwegmonumenten zijn dus
niet alleen behouden gebleven,
maar behouden ook hun functie.
Zwarthoeksche zeesluis
Heemschut vraagt aandacht voor
een oude suatde- en inundatiesluis
in het Oost Zeeuws-Vlaamse land.
Deze Zwarthoekse zeesluis, die
ook bekend staat als 'Grote Petrus'
bestaat uit drie gemetselde kokers,
die plaatselijk zijn afgedekt met
hardsteen. De sluis werd in 1788
gebouwd om de afwatering van de
in 1790 bedijkte Canisvlietpolder
te regelen. De sluis was een zoge
naamde zelf-suerende sluis, dat
wil zeggen dat de deuren door
het verschil in waterdruk bij eb
werden geopend en door de opko
mende vloed weer werden geslo
ten. De sluis kon in tijden van
oorlog ook worden gebruikt als
inundatiesluis. Om die reden werd
in de nabijheid van de sluis een
fort gebouwd om de sluis te
kunnen verdedigen. Door het
slechten van de dijk is van dit fort
nu niet veel meer terug te vinden.
In de waterstaatkundige toestand
van het gebied is sinds 1788 veel
veranderd. De sluis staat niet meer
in verbinding met het open water
en heeft daarom zijn functie verlo
ren. Het geheel is nu nog in een
vrij goede staat, maar gevreesd
moet worden, dat de tand des tdjds
verder vat gaat krijgen op dit
waterstaatkundige monument.
Heemschut doet een beroep op
het Waterschap zich het lot van de
oude sluis aan te trekken en dit
bouwwerk te behoeden voor
verder verval.
Nieuwe bestemming 'Huis
's Hertogenbosch'
Middelburg Het 'Huis
's Hertogenbosch'aan de Vlas-
markt in Middelburg heeft weer
een bestemming. Dit uit 1665
stammende monumentale pand
werd enkele jaren geleden eigen
dom van de vereniging Hendrick
de Keyser, die de restauratie van
dit koopmanspaleis ter hand nam.
Op 2 3 juni van dit jaar waren de
werkzaamheden zo ver gevorderd,
dat de trotse eigenaar het pand aan
belangstellenden kon tonen.
Hiermee kon niet worden gewacht
tot de restauratie is voltooid,
omdat de huurder, een bekende
kunsthandelaar, het pand inmid
dels in gebruik heeft genomen en
zelf de afwerking van de niet-
historische onderdelen van het
gebouw zal verrichten.
Tijdens de restauratie werden
verschillende spectaculaire histo
rische ontdekkingen gedaan. De
vondst van plafondschilderingen
vormt hiervan het hoogtepunt.
Ook ten aanzien van de kleuraf-
werking van de voorgevel werden
opmerkelijke ontdekkingen
gedaan. Deze konden echter onder
de verleende vergunning niet
worden gerealiseerd, zodat een
nieuwe procedure moet worden
doorlopen. Daardoor is het schil
deren van de voorgevel opge
schort. De Vereniging Hendrick
de Keyser kan worden gelukge
wenst met het feit, dat al zo snel
een huurder voor dit pand kon
worden gevonden.
NOORD-HOLLAND
Stelling van Amsterdam
Heemschut Noord-Holland heeft
zich in een bijeenkomst over de
Stelling van Amsterdam bereid
verklaard deel te nemen aan de
discussie over de ruimtelijke
ontwikkeling van dit inmiddels tot
Unesco-monument verklaarde
project. De discussie spitst zich
vooralsnog toe op de bescherming
van de Stelling als geheel en niet
alleen op de individuele forten. De
gehele landschappelijke samen
hang en de diverse vaak nog niet
zichtbare onderdelen ervan als de
keerkades, de inundatiegebieden,
de schootsvelden, de duikers, de
sluisjes en de inlaatpunten moeten
in beeld komen als essentiële
kenmerken van dit monument.
Doet men dat niet, dan dreigt juist
in deze sterk verstedelijkte omge
ving dichtbij industrie- en haven
gebieden de aantasting stukje bij
beetje onomkeerbaar te worden.
Met alle gevolgen voor het monu
mentale karakter.
Landschap beschermen
Hilversum Naar de mening van
Heemschut is de onttrekking van
het westelijk deel van het landgoed
Monnikenberg aan het buitenge
bied en het voornemen dit als
bedrijfsterrein in te richten een
ernstige aantasting van de histori
sche samenhang van de daar
bestaande landschapstypen. Dat
heeft Heemschut aan B en W van
Hilversum laten weten. De
eenheid, die in dit stukje cultuur
historisch erfgoed nog zo zicht
baar aanwezig is, gaat volkomen
teloor als men daar 'hoogwaardige
kantoorbedrijvigheid' wil vestigen.
De in stukken gezaagde goederenloods gereed voor vertrek naar Goes.
Foto Ruben Oreel.
