Gebouwencomplex
De Hucht te Puiflijk bedreigd
Jan Reijnen
In het mooie land van Maas en Waal met het afwisselend
rivierlandschap ligt een aantal van nature hoog gelegen donken.
Op deze Pleistoceenhoogten in het rivierengebied staan vaak
zeer oude nederzettingen. Een daarvan is het dorp Puiflijk. Hier
heeft meer dan twee eeuwen tabaksteelt plaats gevonden
vanwege de gunstige bodemgesteldheid. De verwerking van de
inlandse tabak gebeurde in het pand De Hucht.
De regionaal werkende monumentenstichting Baet en Borgh
pleit voor het behoud van dit gebouwencomplex.
Heemschut
31
zonder functie, maar met hier en daar een bloe-
menvegetatie: de bloemenmimr. Van elders
weggehaald en hier neergezet, het resultaat van
inspraak. Op de oude plek bleek het niet moge
lijk om een veilige waterkering te creëren en de
bloemen bovendien bloeiende te houden.
Ander voorbeeld van inspraak. Voor een
nieuwe waterkering die er moest komen in de
Waterpoort besloot de gemeente Gorinchem
een prijsvraag uit te schrijven. Het volgens
Brans 'ontzettend leuke' winnende ontwerp
werd echter door de inspraak geschrapt:
'Inspraak heeft soms ook het karakter van over
matige behoudzucht. Vanaf de Waterpoort was
een loopbrug getekend over het water heen,
die meteen werkte als contragewicht. Als je nu
langs de wallen wil lopen, moet je vanaf de
Waterpoort de stad in, en via omwegen kom
je pas weer op de wal. Die ingreep bracht
2 dingen samen. Een doorlopende route langs
de wal, plus een waterkering. Iedereen was
positief, maar een relatief kleine groep heeft het
plan gedwarsboomd.'
Wat niet wegneemt dat Brans vrede heeft met
de nu gerealiseerde oplossing: een 'onzicht
bare' waterkering. Een electrisch te bedienen
hefschuif, waar je zo overheen wandelt. Alleen
te herkennen aan het deksel in het wegdek en
twee gemetseldepCTMratew voor de poort. Bij
hoogwater gaat hij omhoog.
Een hele discussie ontstond ook rond de
Dalempoort, bijna gaaf product uit het eind van
de 16de eeuw. De deuren van de poort hebben
bij hoogwater een kerende functie. Voor de
noodzakelijke vernieuwing bedacht men van
alles, vanaf nauwelijks zichtbaar tot en met
felgekleurde kunststoffen deuren, die de
huidige techniek en moderne toevoeging
zoveel mogelijk moesten benadrukken.
Gelukkig kreeg de poort juist heel onnadrukke
lijke houten puntdeuren, zij het dat ze nu de
andere kant opdraaien.
Vestingdriehoek
Gorinchem is onderdeel van de vestingdrie
hoek Gorinchem-Woudrichem-Loevestein.
Helaas is de samenhang met de beide andere
vestingen niet te zien - al beweren kenners het
tegendeel - want het uitzicht op de nabijgele
gen verdedigingswerken van Woudrichem en
Loevestein wordt ontnomen door te hoog
oprijzend groen. Brans: 'In mijn beleving mag
dat groen best een beetje opengekapt worden.
Het is winst hier zichtlijnen te openen. Op zo'n
uitermate belangrijk punt, waar de Hollandse
Waterlinie de Merwede oversteekt, en samen
komt bij de Oude Maas. Maar dat kun je wel
vergeten. Je hoeft maar naar een boom te
wijzen, en men begint gelijk te steigeren.'
In 1670 werd er op bescheiden schaal tabak
geteeld in het Gelders rivierengebied en in het
land van Maas en Waal. In de 18de en 19de
eeuw was de teelt van tabak van grote betekenis
voor Puiflijk en omgeving. De tabak kon enkel
worden geteeld op Pleistoceen of op geschikte
overslaggronden in het land van Maas en Waal.
In 1956 is de teelt van tabak in dit gebied beëin
digd, de loonkosten waren te hoog en de geïm
porteerde tabak was van een betere kwaliteit. In
de laatste decennia heeft men zich toegelegd op
de teelt van het zogeheten omblad, een duurder
soort van tabak.
Dr. H.K. Roessingh heeft voor zijn publicatie
Inlandse tabak in de 11de en 18de eeuw uit 1976
onderzoek gedaan naar de opkomst, ontwikke
ling en betekenis van de tabaksteelt in
Nederland.
De verwerking van tabak
De geteelde tabak van vele kleine familiebedrij
ven werd centraal ingenomen, gewogen, ver
rekend en gesorteerd, verwerkt als een basis
product voor de Nederlandse tabaksindustrie.
De verwerking van tabak uit de omliggende
dorpen Wamel, Leeuwen, Druten eii Afferden
gebeurde in de meeste gevallen in het complex
De Hucht te Puiflijk.
Hier werd tabak gefermenteerd en gestript
van de nerven van het blad ontdaan. Het
arbeidsintensieve bewerken van deze tabak was
een welkome vorm van werkgelegenheid in het
arme gebied van het land van Maas en Waal.
De verwerking van inlandse en later geïmpor
teerde tabak heeft tot midden jaren vijftig in dit
complex plaatsgevonden.
De teelt van tabak was buiten de traditionele
landbouwgewassen een nieuw verschijnsel,
augustus 2001
