Cultuurhistorie in mooi
Brabants Dommeldal
Hans van Eeden
Waakzaamheid geboden bij behoud vitale longader
In het Dommeldal is de cultuurhistorie zichtbaar in het
landschap aanwezig. Wie een bezoek brengt aan het Dommeldal
zal verrast zijn. Betrokkenen dienen waakzaam te zijn, want dit
kwetsbare gebied verdient in z'n totaliteit bescherming.
MAAS
Rul of
Kleine Dommel
Keersop
DOMMEL
juni 2001
Heemschut
29
De Dommel is een laaglandbeek die ontspringt
op het Kempische plateau in België. Gevoed
door regenwater dat vanuit de talloze
zijstroompjes samenkomt, zwelt de Dommel
aan tot een fraai kronkelend landschappelijk
lint. Vanuit het Belgische Peer, ten zuiden van
Valkenswaard, vervolgt het zijn weg onder
langs Eindhoven naar 's Hertogenbosch. Daar
stroomt deze vitale longader van Brabant via de
Binnendieze naar de Maas. Het verval van
ongeveer 70 meter is enorm te noemen.
Daarmee stroomt het water van de Dommel
sneller dan dat van de Maas.
Kenmerkend voor het hele Dommeldal is het
populierenlandschap dat rond 1750 is ontstaan.
Op de grenzen van de velden werden populie
ren geplant. Men verdeelde zelfs de velden in
stroken om zo meer rijen bomen te kunnen
planten. De populieren werden later weer
verwerkt tot klompen. Nu de afzetmogelijk
heden van klompen uitermate beperkt zijn,
heeft dit invloed op het populierenlandschap.
Nota Belvedere
Een deel van het Dommeldal is in de landelijke
nota Belvedere als een belangrijk cultuur
historisch gebied aangegeven.
'Belvedere' staat in het Italiaans voor 'mooi
uitzicht'. Deze nota is in 1999 in het kader van
de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening uitge
bracht. Het behoud van het landschappelijk
cultuurhistorisch erfgoed is een vitaal thema uit
deze nota.
Wat het dal of de vallei betreft, gaat het om het
gebied tussen Eindhoven en 's Hertogenbosch.
Stroomafwaarts kiest de beek een noordweste
lijke gerichte loop om bij Boxtel weer in noor
delijke richting bij te draaien. De Dommel
volgt al sinds eeuwen een meanderende weg.
In het verleden is de Dommel op bepaalde
plaatsen gekanaliseerd. Daar is men nu van
s-HERTOGENBOSCH
Boxtel
Uempde
Son en Breugel
St.-Oedenrode I Nederwetten
EINDHOVEN
Neerpelt
Lommei
Overpelt
Kleine-B rogel
Eksel
Peer
Donderslagse Helde
Helchteren
Meeuwen
Waalre
Dommelen
Valkenswaard
Stroompje, dat naar de Dommel stroomt. Foto's Hans van Eeden.
Kaartje uit: De Dommel en haar watermolens.
