Collectie Van Ons Allemaal
Leo van der Meule
Instituut Collectie Nederland (ICN) doet onderzoek naar kunstvoorwerpen
In de Amsterdamse Gabriël Metsustraat, op een steenworp
afstand van Concertgebouw en Rijksmuseum, staat een oud
schoolgebouw, dat in zijn tweede jeugd wordt bevolkt door
een legertje nijvere speurders en onderzoekers: het Instituut
Collectie Nederland (ICN). Ook het ICN zal zichzelf presenteren
op de komende Restauratiebeurs in Den Bosch van 17 t/m 19 mei.
Reden voor Heemschut om daar aan de Metsustraat eens 'een
kijkje in de keuken' te nemen. Gids op onze rondgang is dr.
B.H.A.G. (Ton) Jütte.
32
Heemschut
april 2001
Onderzoeksmedewerker Ton ütte
Zelfs mensen die beweren zelden of nooit in
een museum te komen en helemaal geen benul
te hebben van geschiedenis en cultuur zullen
- zonder daar overigens zelf erg in te hebben -
wel eens geconfronteerd zijn met werk van het
Instituut Collectie Nederland. Hier in dit
doolhof vol computers, microscopen en andere
onderzoeksapparatuur wordt ons verleden
natuur- en scheikundig ontleed. De hoeveel
heid kunstvoorwerpen, maar ook allerlei
onderdelen van historische gehouwen, die hier
onder de loep heeft gelegen is zo groot en zo
over het gehele land verspreid, dat er geen
ontkomen aan is: we kennen het werk van ICN
zonder dat we ons dat bewust zijn. Wat dat
aangaat zou het net zo goed Instituut Collectie
Van Ons Allemaal kunnen heten.
Het huidige instituut bestaat nog maar betrek
kelijk kort en is ontstaan door het samengaan in
april 1997 van het Centraal Laboratorium voor
Onderzoek van Voorwerpen van Kunst en
Wetenschap, de Opleiding Restauratoren en
de Rijksdienst Beeldende Kunst. De laatste was
natuurlijk ook actief op het gebied van de
hedendaagse kunst want ook die kunst vraagt
om een zorgvuldige opstelling en behandeling
en is soms verbazingwekkend snel aan een of
andere vorm van restauratie toe, waarvoor dan
door ICN het onderzoek wordt verricht en
eventueel een advies wordt opgesteld.
Wij bezoeken het ICN vanzelfsprekend in de
eerste plaats vanwege het onderzoeks- en advi-
seringswerk m.b.t. historische gebouwen.
'Gebouwen?...Oh, maar dan moet u Ton Jütte
hebben.' klinkt het door de telefoon als we de
reden van ons bezoek uitleggen. Het blijkt een
goede greep van de telefoniste, met een vers
gestopte pijp steekt de 'gebouwenman' van het
ICN enkele dagen later van wal en geeft gedu
rende een zwaar uit de hand lopend gesprek
inzicht in de vele kanten van zijn omgang met
het gebouwd cultureel erfgoed.
Kennis combineren
Voor alle duidelijkheid, en dat geldt ook voor
roerende kunstvoorwerpen als bijvoorbeeld
schilderijen en meubels, het ICN restaureert
niet*, men onderzoekt en adviseert. Toen
chemicus Ton Jütte in dienst trad bij wat toen
nog het Centraal Laboratorium heette, advi
seerde de toenmalig directeur hem om eerst
eens rustig rond te kijken, dan zou hij vanzelf
wel ontdekken wat er eventueel mankeerde aan
de tot dan gevoerde werkwijze. Al snel ontdekte
de nieuwe medewerker dat het zijn individuele
collega's bepaald niet aan kennis, ervaring of
motivatie ontbrak, er waren alleen geen dwars
verbanden tussen al die kennis. Terwijl het juist
bij behouds- en restauratievraagstukken in
gebouwen veelal gaat om het aanpakken van
meerdere problemen tegelijkertijd. Als voor
beeld noemt de heer Jütte de verwarming en
ventilatie van een oud kerkgebouw: wat goed is
voor de wandschilderingen, kan wel eens hart
stikke nadelig zijn voor het orgel en het houten
tongewelf. En als er dan ook nog waardevol
gebrandschilderd glas aanwezig is heb je heel
