Goden en helden op het plafond
a
Sander Paarlberg
De tentoonstelling Griekse goden en helden in de tijd van
Rubens en Rembrandt in het Dordrechts Museum laat met meer
dan 80 schilderijen zien hoe Nederlandse kunstenaars onder
werpen uit de oudheid in beeld brachten. Verrassend genoeg
richt de tentoonstelling ook de aandacht op vaste interieur
decoraties, hoewel het niet iedere bezoeker zal opvallen. Je moet
dan ook wel even naar boven kijken in enkele museumzalen.
Daar prijkt bijvoorbeeld al vele jaren een 17de-eeuwse vlakke
houten zoldering die beschilderd is met vele Griekse goden in de
wolken.
14
Heemschut
april 2001
Arnold Houbraken?, Eros en Psyche (detail), paneel, 350 x 900 cm, Dordrecht, Dordrechts Museum.
De antieke oudheid was een belangrijke inspi
ratiebron voor Nederlandse kunstenaars in de
16de en 17de eeuw. De mythologische verha
len vol overspelige goden en gespierde helden
spraken vele schilders en opdrachtgevers tot de
verbeelding. De tentoonstelling Griekse goden
en helden laat voor het eerst een overzicht zien
van schilderijen met onderwe -pen die ontleend
zijn aan de Griekse mythologie en geschiede
nis. Er zijn naast schilderijen van Hollandse
meesters als Rembrandt, Jan Steen en Aclbert
Cuyp ook werken te zien van Vlaamse schilders
als Rubens, Van Dyck en Brueghel. In meerdere
opzichten geeft de tentoonstelling een geva
rieerd beeld. Zo zijn er niet alleen schilderijen
tentoongesteld, maar kan men in de eerste zaal
ook een prachtige verguld zilveren dekselbo
kaal bewonderen waarop een fries gegraveerd is
met de wijngod Dionysus. Het is een mooi voor
beeld van de manier waarop goden en helden
werden gebruikt voor voorwerpen van kunst
nijverheid. In een andere zaal staat een getrouwe
kopie van een beeld van Adriaen de Vries,
Hermes en Psyche voorstellende, terwijl er ook
een meubelstuk te zien is: eer Antwerps kunst
kastje waarvan de deuren en laatjes beschilderd
zijn met mythologische scènes. Met deze
aanvullingen op de schilderijen wordt duidelijk
op welke zeer verschillende manieren goden en
helden werden aangewend orn het interieur te
verrijken.
Vanzelfsprekend werden ruimtes niet alleen
gedecoreerd met 'verplaatsbare' kunstwerken
die voor de markt zijn vervaa-digd. Dat toont
alleen al Rubens' magnifieke Roof van Ganymedes
aan (afb. 3). Dit meesterwerk dat tot 'boeg
beeld' van de tentoonstelling is gekozen en op
posters, vlaggen en de omslag van de catalogus
is afgebeeld, maakte eens deel uit van een zeer
uitgebreide wanddecoratie ir de Torre de la
Parada, een jachtslot met uitldjktoren van
FilipsIViexs buiten Madrid. Het schilderij
behoorde tot een enorme reeks met niet alleen
mythologische taferelen, maar ook portretten
en dier- of jachtstukken van diverse schilders
waaronder ook Spaanse meesters als Velazques.
Het grootste gedeelte van de werken bevindt
zich nu in de collectie van het Prado te Madrid.
Arnold Houbraken?, Zeus en Hera (detail),
paneel, 350 x 900 cm, Dordrecht, Dordrechts
Museum. Foto's )os Deuss.
