Column Red het stadspoldertje februari 2001 Heemschut 3 'Zou mooi zijn maar liever een plicht met recht op subsidie.' En wat vind je in dit verband van de fiscale aftrek baarheid, die wel voor het onderhoud van rijksmo numenten maar niet voor dat van gemeentelijke monumenten geldt. 'Dat zou ook moeten gelden voor de gemeente lijke. Maar ik begrijp het wel. Minister Ruding van Financiën was daar destijds op tegen, omdat Den Haag wel greep heeft op het aantal Rijksmonumenten, maar niet op het aantal gemeentelijke. Gemeenten zouden dan ongeli miteerd de gemeentelijke monumentenlijsten kunnen gaan uitbreiden met onvoorspelbare fiscale gevolgen.' Welstand te liberaal Wat vind je, als we het hebben over de Woningwet, van het Welstandstoezicht. Het maken van erkers, schuurtjes en dergelijke wordt vergunningvrij. Zitten daar geen grote risico's in uit esthetisch oogpunt? 'De bedoeling was om alles wat tot dusverre meldingplichtig was vrij te maken van een bouwvergunning als het maar niet vanaf de openbare weg zichtbaar was. Maar nu dreigen deze bouwwerken vergunningvrij te worden, ook als ze wel vanaf de weg zichtbaar zijn.. Te liberaal van de staatssecretaris. Op die manier verrommelt het straatbeeld.' Hoe zit het met de onafhankelijkheid en deskundig heid van de welstandscommissies? 'Ze moeten tegenwoordig onafhankelijk en deskundig zijn samengesteld. Na de komende wijziging van de Woningwet zullen deze Het Korenmetershuisjede zetel van Heemschut. commissies moeten werken op basis van plannen en criteria, die door de gemeenteraad duidelijk zijn vastgesteld. Dat is een goede ontwikkeling. Anders is het met de monumentencommissies. Die hoeven nog steeds niet onafhankelijk en deskundig te zijn samengesteld. Een te betreu ren achterstandssituatie.' Wat vind je van eigentijdse architectuur' in een historische omgeving? 'Accoord, mits die de historisch-ruimtelijk waardevolle omgeving geen cultuurschade berokkend wordt. Nieuwbouw moet niet historiserend zijn, maar moet rekening houden met aard en wezen van het gebied. Bij kleinschaligheid past geen grootschaligheid en hij grootschaligheid geen kleinschaligheid. Het gaat om de genius loei van een gebied. Die is bepalend. De vraag is voor Heemschut overigens niet 'wat vinden jullie van een ontwerp?' Maar: brengt dat schade toe aan het erfgoed erom heen?' Heemschut nostalgisch bezig? Wat vind je van het verwijt aan het Heemschut, dat het te zeer nostalgisch bezig is? 'Het ondernemen van actie moet altijd gemoti veerd zijn, gebaseerd op feiten, expertise en argumenten. Je kunt historisch Nederland zien als een soort openluchtarchief, een ruimtelijk archief. Dat betekent niet: niets veranderen. Net als in de Belvedere-nota gaan wij uit van behoud door ontwikkeling. We hebben geen statische maar een dynamische behoudsstrate- gie. Je kunt het voortbestaan van monumenten garanderen door ze te laten functioneren door middel van goede herbestemmingen. Dus geen nostalgische behoudzucht maar goede ruimte lijke kwaliteitszorg.' Bescherming landschap erbarmelijk Heemschut was in de jaren '20 trendsettend, toen het als eerste de vorming van schoonheidscommissies bepleitte en als eerste de strijd aanbond tegen ontsie rende reclame. Kun je Heemschut nog steeds trendsetter noemen? 'Heemschut zette de bescherming van het historisch-ruimtelijk karakter van ons land al begin jaren '80 in zijn statuten en hanteerde de Belvedere-filosofie, die daaruit voortspruit, ook lang daarvoor al. Wij waren "Belvedere" avant la lettre. Wij kunnen nu in het jaar 2 001na 90 jaar, de winst binnenhalen. Maar we zij er nog lang niet want, zoals ik al zei, met de bescherming van het landschap is het nog steeds erbarmelijk gesteld. We zitten in een permanente ruimte-strijd in Nederland en de Bond Heemschut moet daarbij het grote belang van de cultuurhistorische factor krach tig blijven benadrukken.' Het stukje groen zal ongetwijfeld achter het rode (contour) podood van de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening terecht komen maar ook dan nog moet een stad er zorgvuldig mee omgaan. Ik doel op het laatste restant van het oorspronkelijke cultuurlandschap binnen de stedelijke Ringweg in Amsterdam, dat opge- offerd dreigt te worden aan de compacte stad: een veenweidegebiedje in de Watergraafsmeer. Een eeuwenoud landschap, het laastste stukje polder, waaraan je kunt zien hoe de in 1629 drooggemalen Watergraafsmeer er toen uitzag. Het poldertje is sinds de droogmaking vrijwel onveranderd gebleven en herbergt nog enkele oude boerderijtjes, waaronder de Anna's Hoeve. In het poldertje huizen nog hazen en hermelijnen en worden zei fs reeën gesignal eerd. Het poldertje kon totnogtoe behouden blijven dankzij actieve buurtbewoners en doordat de biologen van de Universiteit van Amsterdam zich erover ontfermden vanwege de hoge ecologische waarde. Diezelfde universiteit dreigt nu de polder weg te vagen. Zij legt er een Science-park aan en samen met de gemeente wil zij nu al haar bèta faculteiten verplaatsen naar het park, waarin het poldertje zich totnogtoe wist te handhaven. Er komt midden door de oude polder een nieuwe ontsluitingsweg en bovenop het met zorg aangelegde ecolint zijn vijf kantoortorens van liefst 70 meter hoog gepland. Rondom de Anna's Hoeve komt kantoor- en bedrijfsruimte in een wand van 45-55 meter. En aan de historische ringdijk komen woontorens van 30 meter. Parkeren kan straks op de mooie, oude dijk. Boerderij Winterhoorn verdwijnt. Dat althans staat in het Stedebouwkuindig Programma van Eisen, dat in april in de commissie RO van de gemeenteraad komt. j En dat terwijl in de Nota van Uitgangspunten nog gerept werd over de hoge waarde van het gebied. Toen konden zowel Anna's Hoeve als boerderij Winterhoorn fraai geïntegreerd worden in de plannen. De ringdijk zou een fiets- en wandelroute worden en de kantoren I niet hoger dan vier lagen. Het kan verkeren. Inmiddels is er een actiegroep 'Sciencepark Groen' geformeerd, die een laatste poging wil doen het veenwijdegebied te redden. Ook stads deel Oost/Watergraafsmeer wil het gebied zo groen mogelijk houden maar Amsterdam heeft het gebied al lang naar zich toegetrokken als j grootstedelijk project. Waarom kan een stad als Amsterdam niet een klein beetje ruim te gunnen aan zijn laatste stadspolder? Laat de stad een voorbeeld nemen aan de dichtst- bebouwde gemeente van Nederland, Voorburg, dat desondanks een groen imago weet hoog te houden en zelfs over een stads poldertje beschikt. Jaap Kamerling

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 2001 | | pagina 5