februari 2001
Heemschut
31
Het Grand Canal vormt een onderdeel van het direct omliggende park.
Ook het park bevindt zich in een slechte conditie.
De monumentale stijltuinen, ontworpen door
Henri Copijn, zijn in verval geraakt, het doolhof
is verdwenen. Slechts het minimale onderhoud
wordt gepleegd. Vazen zijn gescheurd, de
oorspronkelijk beplanting verwilderd.
Verval kasteel
Terwijl er voor het park al vroeg een herstel
plan werd gemaakt, verslechterde de toestand
van het kasteel. Het bouwwerk dat Cuypers
herstelde was groter en zwaarder dan het
oorspronkelijke kasteel. Door verkeerde mate
riaalkeuzes en onjuiste berekeningen verkeert
het kasteel nu, ruim honderd jaar later, in een
zeer slechte staat. Je hoeft geen monumenten-
deskundige te zijn om te zien dat er fikse scheu
ren zitten in het muurwerk, zowel binnen als
buiten. Reden om de noodklok te luiden, en dat
gebeurde dan ook een paar jaar geleden.
Architect Paul van Vliet, technisch adviseur van
Heemschut, uit Loosdrecht ontwierp een
restauratieplan, maar tot op heden is er niet tot
uitvoering overgegaan. Het ruim veertig
miljoen kostende project paste binnen geen
enkele regeling, en de particuliere eigenaar zat
daarom met de handen in het haar.
Zoektocht
Met de oprichting van de Stichting Kasteel
De Haar in 1996 werd een eerste stap gezet op
weg naar een mogelijke oplossing. De subsidie
voor herstel van de funderingen kon echter niet
worden binnengehaald door een gebrek aan
overheidsgelden.
Daarom werd in opdracht van de baron een
veiling georganiseerd waarbij een honderdtal
voorwerpen van het kasteel openbaar werd
verkocht. Zonde, want de eenheid die het
kasteel vormt werd daarmee deels aangetast.
Noodzakelijk echter om meer aandacht te.
krijgen voor de noodsituatie van het kasteel en
de tuinen.
Samenwerking
Onlangs is er echter een oplossing gevonden
voor de nijpende problemen bij De Haar. Een
aantal partners staat in de toekomst garant voor
de restauratie en het behoud van dit unieke
ensemble, dat een van de weinige particuliere
kastelen is van een dergelijke omvang in
Nederland. De ingewikkelde constructie die na
langdurig zoeken tot stand kwam is samen te
vatten in zes stappen:
- Natuurmonumenten koopt het landgoed
Haarzuilens van Baron Th. Van Zuylen
- Baron van Zuylen doneert 43 miljoen aan de
Stichting Kasteel De Haar
- Natuurmonumenten doneert 40 miljoen aan
de Stichting Kasteel De Haar
- Het ministerie van Landbouw, Natuur
beheer en Visserij geeft subsidie aan
Natuurmonumenten
- Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en
Wetenschappen geeft subsidie aan de
Stichting Kasteel De Haar
- De Provincie Utrecht geeft subsidie aan
Natuurmonumenten.
Door deze op het eerste gezicht ingewikkelde
constructie zijn alle belangen van subsidiege
vers, eigenaren en nieuwe beheerders op een
juiste wijze gediend. Het is dus niet zo dat, wat
in de pers werd gesuggereerd, Natuur
monumenten eigenaar wordt van het kasteel.
Evenmin verliest Baron van Zuylen zegging
schap over het kasteel, aangezien hij vertegen
woordigd is in de stichting. Bovendien kan met
de bijdragen van de verschillende overheden via
de nieuwe eigenaren, de Stichting Kasteel
De Haar en de Vereniging Natuurmonumenten,
op een verantwoorde manier worden gestart
met het herstel. En dat is broodnodig om het
nu vervallen sprookje weer nieuw leven in te
blazen.
Bij het ter perse gaan van dit nummer werd
bekend, dat De Haar in het kader van de
Kanjerregeling 10 miljoen rijkssubsidie heeft
binnengehaald.
Drs. K. Loeff is zelfstandig architectuurhistoricus
en secretaris van Heemschut Noord- Holland.
