24
Heemschut
februari 2001
in 1786 in Amsterdam vervaardigd. OokFort
de Windt verkeert, mede dankzij een ingrij
pende restauratie in 1982, in goede staat. Het is
een kleine versterking van 14 bij 41 meter met
twee kanonnen en ligt aan de zuidkant van het
eiland.
Kerk
Een werkelijk prachtig monument vormen de
restanten van de op 2 november 1755 ingewijde
Nederlands hervormde kerk. Deze is voor
namelijk opgebouwd uit natuursteen en
oorspronkelijk van binnen wit gepleisterd. Net
als de noordwest zijde van de toren en de kerk
die zo als een baken dienen voor schepen. De
Traditioneel woonhuis.
Overblijfselen van de Nederlands hervormde
kerk. De rode en gele bakstenen kwamen als
ballast mee met de schepen uit Nederland.
kerk heeft een hoofdschip van 10 bij 27 meter
met een dwarsarm van 9 meter lengte en een
forse vierkante toren van circa 21 meter hoog.
Tijdens de orkaan van 1792 stortten het dak
en de top van de toren in. Als gevolg van deze
beschadiging en omdat er sindsdien geen
kerkelijke functionaris is geweest, verslechterde
de staat van de kerk. In 1981 werd de ruïne
geconserveerd om verder verval te voorkomen,
daarbij werd de toren volledig gerestaureerd.
De ontstane buitenruimte wordt onder meer
gebruikt voor tentoonstellingen. Er is niet heel
veel fantasie voor nodig om zich binnen dit
speciale décor onder de sterrenhemel feesten
en diners voor te stellen. Rondom de kerkmu
ren zijn bijzondere oude grafstenen, waaronder
die van Jan de Windt, te bewonderen. De vele
monumentale graven zijn doorgaans kostbaar
uitgevoerd evenals de grafstenen op de Joodse
begraafplaats. Daar de synagoge in zijn tijd de
op één na oudste was van het Westelijk half
rond, dateert de oudste grafsteen uit 1742.
Traditie getrouw werden de eenvoudige
woningen symmetrisch opgebouwd en voor
zien van een stenen fundering, houten wanden
en dakbedekking bestaande uit shingles en een
eenvoudige houten decoratie langs de veranda
of richel van het dak. Deze decoratie of sier-
strook werd Westindische gemberkoek'
genoemd. Een aantal huizen in 'upper town',
gebouwd in de 19de en 20ste eeuw, laat zien
dat de oude bouwtraditie nog lange tijd voort
duurde. Het merendeel van de woningen
bestaat uit éénlaagse houten huizen met tegen
woordig vooral golfplaat als dakbedekking.
Erfenis
Het is duidelijk dat Statia, ook wel historische
edelsteen genoemd, geld nodig heeft voor het
onderhouden en conserveren van de vele
monumenten, al was het maar vanwege de jaar
lijks terugkerende orkanen. Het eilandbestuur
ziet pas recentelijk toerisme als een bron van
inkomsten. Hoewel Statia zich vooral richt op
enthousiaste duikers, trekkers en geschiedenis
liefhebbers, worden nu stappen ondernomen,
gericht op toename van het toerisme. Het is
immers slechts 16 minuten vliegen van Sint
Maarten. Des te meer komt de vraag naar
boven waarom Nederland zich niet het lot van
dit juweeltje heeft aangetrokken. Waarom zijn
het Amerikanen die The Sint Eustatius
Historical Foundation runnen en daarmee de
unieke erfenis beheren die onmiskenbaar
onderdeel vormt van de Nederlandse geschie
denis?
Ir. S.A.Lieth is architect en publicist in Utrecht.
