Cultuurhistorie in de provincie
Utrecht op cd-rom
m
n4^a-lagrarisch
Roland Blijdenstijn
Op 27 juni 2000 presenteerde gedeputeerde Doede Kok de cd-
rom Cultuurhistorische Elementen in de provincie Utrecht'. Met
bijna 20.000 objecten, (zicht)lijnen en gebieden zijn nu voor het
eerst alle bekende en bestaande cultuurhistorische waarden in de
provincie samen gebracht op een schijfje.
i\ m
Legenda
S? archeologie
vindplaats
historische geografie
[IJ yy defensie
delfstoffenwinning
verkeer
7% /Sf waterstaat
t A/wonen
jj historische bouwkunde
fe; gebouw
zichtlijn
I 1 molenbiotoop
llS gebied
ad.
december 2000
Heemschut
7
Jaren van onderzoek gingen eraan vooraf. Na
een eerste start in 1983 heeft het Monumenten
Inventarisatie Project de basis gelegd voor het
informatiebestand. Door toevoeging van alle
gebouwen van vóór 1850 beschikken we nu
over een compleet bestand van zo'n 12.000
gebouwen tot 1940 inclusief alle rijks- en
gemeentelijke monumenten en zo'n 150
stedenbouwkundig waardevolle gebieden
inclusief de beschermde stads- en dorpsgezich
ten. De historische (steden)bouwis aangevuld
met de archeologie volgens de Archeologische
Monumenten Kaart van de Rijksdienst voor het
Oudheidkundig Bodemonderzoek, met histori
sche geografische elementen en structuren, met
zichtlijnen van buitenplaatsen en met een
complete inventarisatie van de Nieuwe
Hollandse Waterlinie. Met deze bestanden
hebben we nu een aardig compleet overzicht
van de cultuurhistorie in onze provincie met
uitzondering van de stad Utrecht.
Detail Wijk bij Duurstede uit de Cultuur
historische Elementenkaart van de Provincie
Utrecht.
De cd-rom maakt voor het eerst al deze gege
vens toegankelijk. Van ieder element worden
de locatie en de omvang op een topografische
kaart getoond en de belangrijkste gegevens
vermeld. Een veel uitgebreider gegevensbe
stand is bij de provincie beschikbaar. Van onge
veer 10% van het bestand zijn ook foto's per
element beschikbaar. Tot in de directe omge
ving van het element kan op de kaart worden
ingezoomd. Voor een meer realistische weer
gave kan gekozen worden voor een kleuren -
luchtfoto als achtergrond.
Van alles te combineren
Wat de cd-rom nu zo interessant maakt zijn
vooral de fantastische selectie- en combinatie
mogelijkheden. Hierdoor is dit geïntegreerde
informatiebestand voor allerlei doelen bruik
baar. Met een uitgebreid keuzemenu hebben
wij die selecties voorgebakken. De eerste selec
tie begint bij de kaart met een keuze van de
gemeente, een postcodegebied of met het zelf
trekken van een rechthoek voor de gebieds-
keuze. Vervolgens kan één of een combinatie
van de bestanden geselecteerd worden. Zo
kunnen voor een gebied alle cultuurhistorische
el ementen worden gegeven of alleen de zicht
lijnen van buitenplaatsen. Het wordt echt inte
ressant als we nog verder gaan selecteren op
rijksmonument, op beschermd gezicht, op
ontstaansperiode of op zeer hoge, hoge of rede
lijk hoge waarde. Zo kan een cultuurhistorische
waardenkaart of een beschermde monumen-
tenkaart gemaakt worden. Tenslotte is een
specifieke selectie op functie, op type en op stijl
binnen ieder bestand mogelijk. Talloze combi
naties zijn hierdoor te maken. Bijvoorbeeld een
kaart van beschermde buitenplaatsen met
zichtlijnen, een kaart van alle elementen uit de
Middeleeuwen of een kaart van alle jugendstil-
gebouwen in de provincie!
De Utrechtse cd-rom is bedoeld als inspiratie
bron voor plannen- en beleidsmakers, maar
ook voor bewoners en toeristen. Bewust
hebben wij gekozen voor een informatiebron
en hierbij geen beleid geformuleerd. De kracht
moet zitten in de informatie zelf, in de toegan
kelijkheid ervan en in de selectiemogelijkhe
den. Wij overwegen om al deze gegevens op
internet beschikbaar te stellen, waardoor ook
het bestand steeds zo actueel mogelijk gehou
den, kan worden. De cd-rom is in kleine oplage
gemaakt en is via de provincie verkrijgbaar.
Dit bestand wordt de basis voor ons beleid,
dat volgend jaar moet uitmonden in een
Cultuurhistorische Hoofdstructuur van de
provincie Utrecht.
Drs. R.K.M. Blijdenstijn is adviseur cultureel
erfgoed provincie Utrecht.
