Tras
altijd
troef!
arwo
postbus 9
2100aa
heemstede
023-5481581
Restauratie -
Renovatie?
Natuurlijk Tras
B
aient
43
klooster wordt steeds meer een plaats om te
drinken en te klinken en rond 1600 is het dan
ook gewoon in gebruik als herberg. Een
gedeelte van het complex wordt op het eind van
de 17de eeuw zelfs nog omgebouwd tot glasbla
zerij en zal vele jaren bekend staan als het glas
huis.
Naast het oude klooster laat een vermogend
inwoner van Amersfoort, Cohen genaamd een
huis neerzetten, dat op een gegeven moment
wordt aangekocht door de gemeente en tot ver
in de 20ste eeuw als stadhuis zal dienen.
Zandhazen, spuitgasten en bedelaars
Het klooster zelf wordt in de Franse tijd
Militaire School en is van 1810 tot 1824 stede
lijk werkhuis ter stichting en opvoeding van
bedelaars, kleine wetsovertreders en ander
ongeregeld volk. Dit vroege sociale initiatief
gaat uiteindelijk aan zijn eigen weinig zakelijke
opzet en gebrek aan winststreven, geheel in stijl
met de geschiedenis van de plek zou je bijna
zeggen, ten onder.
De zestig jaar daarop is het klooster als kazerne
in gebruik, vervolgens is het magazijn voor
gemeentewerken, H.B.S., brandweerkazerne
en weer magazijn.
Een dergelijk oud gebouw pleegt van al dit
gebruik en misbruik natuurlijk niet op te
knappen. Stedenbouwkundig was het complex
door het optrekken van de Handelsschool
volledig uit het zicht verdwenen. Zo er al inwo
ners waren met belangstelling voor het cultu
reel erfgoed dan was het voor hen toch bijzon
der moeilijk op de hoogte te blijven van de
toestand waarin het huis van de barrevoeters
inmiddels was komen te verkeren.
Op het nippertje gered
In 1970 verleende de toenmalige minister van
cultuur toestemming het complex af te voeren
van de lijst van beschermde monumenten en
het te slopen. Dat schoot echter tenminste één
cultuurbewuste inwoner van de stad zeer in
het verkeerde keelgat: het vooraanstaande
Heemschutlid wijlen dr. H. Halbertsma, die
dan ook protest aantekende!Voorstellen tot
behoud en herbestemming leidden vervolgens
tot vertraging en uitstel van sloop. Van dat
uitstel kwam in 1973 afstel, de sloopvergunning
werd weer ingetrokken. In 1977 werden de
gebouwen geheel ontruimd als eerste voorbe
reiding op restauratie, uitgevoerd door
aannemersbedrijf Van Hoogevest, die plaatsvond
van 1980 tot 1982. Besloten werd datgene wat
inmiddels al was verdwenen niet meer terug te
brengen; de vleugel, waarin zich nu het archief
bevindt, is gewoon nieuw opgetrokken, slechts
de hoofdvorm en de plaats binnen de platte
grond verwijzen nog naar vroeger. Daar, waar
met het oog op de nieuwe functie de oude
balklaag niet meer voldeed, of balken te sterk
vergaan waren, werd besloten tot vervanging in
stalen H-profielen, die men gewoon in het
zicht heeft gelaten. Op de zolders gebeurde
hetzelfde met de buizen van verwarming en
luchtverversing. Het is een benadering die zich
in een gebouw als dit, spaarzaam vormgegeven
in een kloeke maatvoering, goed laat verdedi
gen. Het is duidelijk, het is eerlijk en de mate
van verstoring in het beeld valt reuze mee.
Kleinere interieuronderdelen als deuren,
trappen toiletgroepen en ook de grote informa
tiebalie zijn allemaal eigentijds vormgegeven.
Zij zijn geplaatst bij de laatste recente, interne
verbouwing en herindeling, ontworpen door
bureau Premsela en Vonk en wederom uitge
voerd door Van Hoogevest aannemers. De hier
boven beschreven lotgevallen van het gebouw
verschaffen de zekerheid dat in al deze gevallen
geen originele oude elementen het veld hebben
hoeven te ruimen; die waren er gewoon niet
meer. Daar waar dat wel het geval was - met
name geldt dit voor de vele bouwsporen in het
buitenmuurwerk - hebben architect en aanne
mer zich beijverd die wel respectvol aan te
pakken.
Literatuur
Observantenklooster Amersfoort,]Hovy e.a., eindred.
W.J. van Hoorn, AWN afd. Vallei- en Eemland
1982.
december 2000
Heemschut
