Weer water in de Catharijnesingel
Maarten hemmens
Voor veel cultuurminnende Utrechters zal het een zwarte dag
geweest zijn, toen in 1970 het noordelijke deel van de Catharijne
singel werd gedempt. Om de binnenstad beter bereikbaar te
maken voor het autoverkeer werd het noodzakelijk gevonden om
deze fraaie waterloop door beton en asfalt te vervangen. In één
moeite door werd ook de monumentale bebouwing langs de
singel door de slopershamer geveld om plaats te maken voor de
winkel- en kantoorkolos Hoog Catharijne.
Column
Amsterdamse blunder
augustus 2000
Heemschut
Aanvankelijk was het zelfs de bedoeling om de
gehele Catharijnesingel te dempen, maar
vanwege haar status van rijksmonument werd
dit gelukkig voorkomen. Dit leverde het
huidige gespleten stadsbeeld op dat vanaf het
Moreelsepark te zien is: enerzijds modern
beton en voortrazend verkeer, anderzijds een
rustieke stadssingel met hoge bomen en fraaie
monumenten.
De Catharijnesingel was nog niet gedempt, of
er gingen al stemmen op om de beslissing terug
te draaien en de oorspronkelijke singelstruc
tuur te herstellen. Samen met de Weerdsingel
vormde de Catharijnesingel voorheen namelijk
een ring van water rond het centrum van
Utrecht. Er stroomde nog heel wat water door
de overgebleven singel voordat er bij zowel
inwoners als bestuurders van Utrecht vol
doende draagvlak kwam om deze plannen in
daden om te zetten. Voor dhr. B. Nijssen van de
in 1990 gevormde "Werkgroep Utrecht Omsingeld
was vooral het herstel van de leefbaarheid van
de wijken rond de singelstructuur cruciaal.
'Een integraal herstel van de oorspronkelijke
toestand was natuurlijk niet haalbaar. Waar we
naar streefden was de aanleg van een bevaar
bare singel, dus niet louter een betonnen bak
met water. Al heel snel kregen we bij de
gemeente steun voor onze opvattingen; toen er
bij het opzetten van het Utrecht City Project
(UCP) sprake was om de singel te herstellen,
zijn we direct gekomen met onze adviezen en
ideeën. In de plannen die er nu liggen kunnen
we ons prima vinden, en iedere aanpassing kan
volgens ons alleen maar een verbetering zijn.'
In 1998 is al een begin gemaakt met het herstel
van de Weerdsingel, maar omdat de plannen
voor de Catharijnesingel onlosmakelijk
verbonden zijn met de uitvoering van het UCP,
is pas zeer recent besloten dat deze plannen
daadwerkelijk gerealiseerd gaan worden.
De Catharijnesingel krijgt een begrasd talud en
wordt door bomen omzoomd; voetgangers
kunnen weer direct bij het water komen, en de
De Catharijnesingel nog in oude glorie.
singel moet ook voor kleine boten weer bevaar
baar worden. Aan de linkeroever komt een
breed fietspad, terwijl de rechteroever louter
voor bestemmingsverkeer wordt vrijgehouden;
de Catharijnesingel zal niet langer een open
verkeersroute naar het stadscentrum vormen.
Weerdsingel ook weer bevaarbaar
Moet de Weerdsingel rond 2002 al weer
bevaarbaar zijn, voor de Catharijnesingel zullen
wandelaars en plezierboten minstens tot 2007
geduld moeten hebben.
Nostalgische Utrechters zullen dan niet hun
oude singels weer in oorspronkelijke staat
terugzien, maar zeer waarschijnlijk wel een
prettige en aanvaardbaar modern alternatief.
Het kan weer gezellig worden op de Catharijne
singel. En wie had dat tot voor kort nog kunnen
vermoeden?
De gemeenteraad heeft inmiddels ingestemd
met een aangepast UCP, waarin de sloop van
de woningen aan de Croeselaan is geschrapt.
Drs. M. hemmens is PR-medewerker van
Heemschut Utrecht.
Zie ook: www.utrecht-ucp.nl
Successievelijk zijn in onze steden en dorpen
de stedenbouwkundige fouten uit de jaren '60
en '70 voor een deel hersteld. Grote verkeers-
viaducten in de historische binnenstad werden
weer afgebroken of ingepakt (Den Haag) en
brede verkeersdoorbraken werd definitief een
halt toegeroepen zoals in de Amsterdamse
Jodenbreestraat.
In de slotfase van dit proces dient zich nu als
apotheose de ontgraving van oude grachten en
havens aan. Er is een ware hausse aan ontgra-
vingsplannen. De tijd is er meer dan rijp voor.
De stedenbouwkundigen willen het, de toeris
ten en ook de bewoners langs de grachten zelf.
Het vooruitzicht van water voor de deur,
waarin zich de gevels spiegelen wint het van
het besef van de tijdelijke overlast, die ontgra
ving met zich brengt. Natuurlijk kost het geld,
maar dat blijkt in de praktijk mee te vallen, de
kademuren zitten vaak nog gewoon onder de
grond.
Bovendien levert ontgraving op termijn juist
geld op, want de kwaliteit van de woon- en
winkelomgeving neemt sterk toe. En het hoeft
ook geen parkeerruimte te kosten. Die bouw je
immers gewoon onder de gracht. Nostalgie is
dan ook beslist niet de doorslaggevende factor
bij dit soort plannen. Het gaat hier simpelweg
om herstel en versterking van de stedenbouw
kundige structuur. De hoogte van de gevels
werd destijds in samenhang met de breedte
van de gracht en het straatprofiel erlangs vast
gesteld. Na de demping ontstonden er lelijke
en onduidelijke stukken openbare ruimte. De
grachten verwerden tot rommelige en lawaaie
rige parkeerhavens. Terugbrengen van het
water zal de oorspronkelijke harmonieuze
ruimtelijke verhoudingen herstellen en grote
stedenbouwkundige winst betekenen. En
toename van woon- en flaneergenot.
Wat dat betreft is het met een nipte meerder
heid van de Amsterdamse gemeenteraad ge
nomen besluit vorig jaar om het Rokin niet te
ontgraven een blunder van jewelste. De bouw
van een metrostation hier bood een unieke
kans tot ontgraving. Er lag een goed plan om
boven het ondergrondse station water terug te
brengen van 14 meter breed en 2 A diep.
De Amstel had weer zichtbaar door de hele
binnenstad kunnen stromen. Tussen Damrak
en Rokin liep het water ondergronds nog
gewoon door. Maar het scheelde een extra
parkeerlaag (sic). En dat terwijl de gemeente
het verkeer in de binnenstad juist wil terug
dringen en het openbaar vervoer met de metro
zeker verbetert. Gelukkig kan Amsterdam
deze blunder goedmaken door nieuwe plannen
om grachten in dejordaan te ontgraven wel
uit te voeren.
WAARNEMER
