juni 2000
Heemschut
33
Een 'Type 2 No. 34' huis van de Stremmen
Trtevarefabrik in Beekbergen in 1909 gebouwd
als woonhuis. De vormgeving van het hoge
rechter bouwdeel is gebaseerd op de loft, de
Noorse voorraadschuur. De vormgeving van
het lage linker bouwdeel is gebaseerd op de
stue, het woonhuis van een Noorse boerderij.
In theorie kon het casco van een Noors
Strommen-huis binnen enkele dagen opge
bouwd worden.
Het meeste werk was het uitzoeken van de
genummerde onderdelen van het bouwpakket,
bijvoorbeeld de wand-elementen (logs).
Wanneer alle elementen waren uitgezocht en
op nummer gesorteerd stapelde je binnen een
dag of drie het complete casco in elkaar.
Daar kwam geen spijker aan te pas, omdat het
gehele casco met de diverse houtverbindingen,
zoals overkepingen, zwaluwstaarten en deuvel-
verbindingen, in elkaar gezet kon worden. Het
opbouwen was vergelijkbaar met een Lego-huis
op ware grootte.
De huizen werden op een, hoog boven de
grond uit komende, bakstenen fundament
geplaatst. Meestal door plaatselijke aannemers,
maar bij grote huizen kon het ook onder leiding
van de fabriek gebeuren.
De fabriek heeft tot 1920 bestaan. Na een grote
brand in 1919 is de fabriek er niet in geslaagd
de productie weer op te pakken.
Zeldzaam
In Nederland zijn helaas tientallen huizen van
de Stremmen Trsevarefabrik in de loop der
jaren verdwenen.
Gedurende de Tweede Wereldoorlog zijn er
aan de kust door bombardementen veel
gesneuveld. Andere oorzaken zijn brand en
slecht onderhoud. Vooral wanneer zo'n huis in
een bosrijke omgeving staat, kunnen boktorke
ver, schimmels of zwammen onherstelbare
schade aanrichten.
Wat in veel gevallen eveneens tot afbraak heeft
geleid, is dat de huizen vaak niet praktisch inge
deeld waren of modern wooncomfort ontbrak.
Vooral de kleinere typen konden slecht geïso
leerd worden.
Gerrit Rietveld zal misschien deze Noorse
huizen vergeleken hebben met Zwitserse
koekoeksklokken. De tijd tikt echter door en zo
ook de tand des tijds. Op deze wijze zijn deze
huizen zeldzaam geworden.
Tegenwoordig zijn er nog ongeveer 25 huizen
van de Strommen Trjevarefabrikin Nederland
te vinden. Onder andere aan de kust in
Domburg, in Hattem,1 Beekbergen en Gorssel.
In het Gooi zoals in Huizen2 zijn nog verschei
dene mooie exemplaren bewaard gebleven.
Tot voor kort was er over deze Noorse houten
huizen in Nederland weinig bekend en waren
ze ook niet beschermd. Momenteel is daar
gelukkig verandering in gekomen, mede
dankzij het Monumenten Inventarisatie en
Selectie Project.
De meeste van deze Noorse huizen behoren tot
de categorie jonge monumenten.
J. Doomenbal is student bouwkunde aan de
Hogeschool van Utrecht en doet architectuur- en
bouwhistorisch onderzoek naar Noorse Stremmen-
huizen in Nederland.
Noten
1 Bers, M. van, 'Monumenten Selectie Project in
Gelderland1; Monumenten, nr. 3 (1999), p. 2J.
2 Vanaf 27 januari t/m 23 september 2000 is er
de expositie 'Wonen in Huizen' in het Huizer
museum Het Schoutenhuis. In deze expositie zal
uitvoerig aandacht worden besteed aan de Noorse
Strommen-huizen, die zich nog in Huizen bevin
den.
