STRÖMMEN TR/EVAREFABRIK
32
Heemschut
N'M.
Hel catalogusblad van een Type 2 No. 34'
drakenstijl prefab-huis dat door de Noorse
Stremmen Traevarefabrik als bouwpakket
geleverd kon worden.
wijzigden de Sveitserstil in een eigen stijl
met bouwkundige principes en stijlorna
menten.
Vanaf de middeleeuwen tot aan de 19de eeuw
overheerste in Noorwegen een traditionele
plattelandsarchitectuur van rijk gedecoreerde
houten bouwerken.
Er zijn drie onderscheidende kenmerken,
respectievelijk naar functie, filosofie en bouw
wijze. Deze drie vertegenwoordigen 'een
microcosmos' en weerspiegelen het cultuur
historische leven van het Noorse platteland.
Te onderscheiden zijn drie typen gebouwen en
twee bouwmethoden:
- De Stue, het woonhuis van de boerderij. De
dikke horizontale log-wandsystemen blok-
bouwwijzemoesten de bewoners weerstand
bieden tegen de lange en strenge winters. In
architectonische zin vertegenwoordigde de
horizontale logs de horizontale aarde waarop
het aardse leven op het platteland plaats vond.
- De Stav-kirken, de kerken op het platteland.
Deze werden uit verticale wandsystemen opge
trokken, de zogeheten staven of staanders. De
verticale delen waren naar de lucht gericht,
'naar de hemel'. Ze stonden als het ware in
verbinding met het hemelse.
- De Loft, de typische Noorse voorraadschuur
bij de boerderijen(ook wel stabbur genoemd).
In de drakenstijl zijn beide hierboven genoemde
bouwmethoden gecombineerd om te symboli
seren hoe de aarde - 'het horizontale' - vrucht
draagt na het ontvangen van de zegen uit de
hemel, 'het verticale'.
In de Noorse drakenstijl worden deze deze drie
historische archetypen opnieuw toegepast.
In veel ontwerpen is sprake van een aan elkaar
gebreide versie van de Stue en de Loft wat
betreft de bouwvolumes. Je kunt veel ontwer
pen dan ook interpreteren als een 'Noorse
Boerderette'.
Eén van de bekendste Noorse architecten, die
een belangrijke rol heeft gespeeld in de ontwik
keling van de drakenstijl, was Holm Munthe.
Dat er in Nederland huizen in Noorse draken
stijl voorkomen, is voornamelijk te danken aan
keizer Wilhelm IIvan Duitsland, die een groot
jachthuis liet bouwen in deze drakenstijl bij
Rominten (Zuid-Duitsland). Dit jachthuis was
één van de eerste huizen die als bouwpakket in
Noorwegen waren besteld en naar Duitsland
werden verscheept.
Door connecties van de Nederlandse met de
Duitse adel raakten de Noorse drakenhuizen
ook in Nederland in zwang, bijvoorbeeld als
jachthuis op de Veluwe.
De Noorse Stremmen Trêevarefabrik
De grootste Noorse houtzagerij en timmer
fabriek die dergelijke huizen kon leverde was de
'Stremmen Traevarefabrik' in Stremmen, het
tegenwoordige Skedsmo ten oosten van Oslo.
De fabriek startte in 1884 met zo'n 30 werkne
mers. In het begin produceerde zij vooral kozij
nen, ramen en deuren. Vanaf ongeveer 1895 is
de fabriek begonnen met het produceren van
complete houten prefab-huizen in de vorm van
(standaard) bouwpakketten.
De fabriek heeft zich daarna verder uitgebreid.
In 1919 waren er 3 60 werknemers in dienst.
Daarmee kwam de gemiddelde productie op
zo'n 150 huizen per jaar te liggen.
De fabriek kon huizen leveren in verschillende
houtbouw-systemen, zoals het blokbouw-
systeem voor de huizen in drakenstijl.
Ze werden machinaal gezaagd en vervolgens in
een grote hal tijdelijk in elkaar gezet om te
drogen. In deze hal werden de onderdelen van
de huizen vervolgens genummerd en weer uit
elkaar genomen om als bouwpakket verscheept
te kunnen worden.
De catalogi van de fabriek boden niet alleen
verschillende typen huizen aan, maar ook een
rijke sortering strandpaviljoens, barakken,
stations en zelfs indrukwekkende landhuizen.
Deze bouwpakketten werden niet alleen in
Europa, maar over de gehele wereld geëxpor
teerd.
Houten huizen van de Stremmen
Traevarefabrik zijn op deze manier overal
terecht gekomen. Zo vindt men woonhuizen in
Kaapstad (Zuid Afrika) en vonden de strand
paviljoens zelfs in Haïti aftrek!
Het is niet zo wonderlijk dat de meeste Noorse
drakenhuizen, die zich in Nederland bevinden,
door de S trommen Traevarefabrik als bouw
pakket zijn vervaardigd.
De Nederlandse vertegenwoordiger van de
fabriek was At American Trading Company te
Amsterdam. Op beurzen en (wereldtentoon
stellingen werd er reklame voor de Stremmen-
huizen gemaakt. Uit verschillende catalogi kon
dan een huis naar wens uitgekozen worden.
Het jachthuis te Hollandsche Rading was een
huis waar vele mensen een romantisch gevoel
bij kregen. Helaas is het vanwege de slechte
staat waarin het huis verkeerde verdwenen.
Even was er nog sprake van herbouw en een
nieuwe bestemming, maar ook dat kon helaas
niet worden verwezenlijkt!
juni 2000
