Korte berichten
'I
juni 2000
Heemschut
23
GELDERLAND
Spekslagerij Rijksmonument
Aalten Er zijn gemeentebesturen
die zelf actie ondernemen om hun
cultuurbezit veilig te stellen. Dat
is het geval in Aalten, waar aan de
Prinsenstraat de slagerij van
Bemard Prinsen ligt met de
complete originele Duitse spek
slagerij, rokerij en verder alles wat
in een ambachtelijke slagerij thuis
hoort. De inrichting - waarschijn
lijk nog de enige in zijn soort -
dateert uit eind 19de eeuw en is
na sluiting van de slagerij in 1976
intact gebleven. De gemeent heeft
een verzoek tot aanwijzing als
rijksmonument ingediend.
Proefproject
Borculo Het kerkdorp Gelselaar
wordt proefproject in het kader
van het snel op te starten provin
ciale cultuurhistorisch beleid, dat
in de komende vier jaar vorm
moet krijgen. Het college van
Gedeputeerde Staten van
Gelderland heeft in de notitie
'Belvoir, traditie en vernieuwing
in het Gelders Cultuurhistorisch
Beleid' vastgesteld, dat cultuurhis
torie van vitale betekenis is voor
de kwaliteit van de leefomgeving,
maar ook een rol speelt bij de
ontwikkeling van de economische
potentie, bijvoorbeeld het
toerisme. Met de notitie wordt
de beleidslijn van behouden en
beschermen van objecten verlaten
en moeten cultuurhistorische
waarden een actieve rol gaan
spelen bij de ruimtelijke inrichting
en de duurzame instandhouding
daarvan. Hoe dit in de praktijk
gaat uitwerken moet duidelijk
worden met het proefproject
Gelselaar. Dit dorp is volgens het
Gelders Genootschap nog de
enige gaaf overgebleven agrari
sche nederzetting in Gelderland.
Het adviseerde de monumenten
status van dorp én aangrenzende
open es. De status van beschermd
dorpsgezicht ging de bewoners
onder leidi ng van Gelselaars
Belang echter te ver, omdat de
consequenties daarvan onduidelijk
zijn. Men vraagt zich af of het
dorp in een museum verandert of
een toeristische trekpleister wordt.
De politiek besliste dan ook niet
tegen de wil van de bevolking te
handelen. Een alternatief diende
zich aan in de vorm van het
provinciale proefproject waarvoor
inmiddels een werkgroep is
gevormd waarin de gemeente, de
provincie, Gelselaars Belang,
Gelders Genootschap en
Monumentenzorg zittin g hebben.
Het project moet op 1 januari
2001 van start gaan
ZUID-HOLLAND
Gebied rond Aalmarkt bedreigd
Leiden Sinds geruime tijd ontwik
kelt de gemeente Leiden plannen
om de Leidse binnenstad een
economische impuls te geven. De
gemeente streeft er naar de regio-
functie van de stad te versterken.
Het college van burgemeester en
wethouders is van mening dat de
Leidse binnenstad te weinig
winkelend publiek uit de regio
trekt. Ook het winkelaanbod in
Leiden van met name grootscha
lige winkels is onvoldoende. Aldus
de Stichting Aalmarktgebied in
zijn eerste nieuwsbrief.
De gemeente heeft projectontwik
kelaar MAB in 1997 opdracht
gegeven de mogelijkheden te
onderzoeken die het gebied rond
de Aalmarkt biedt om de economi
sche positie van Leiden te verste
vigen. Het gaat hierbij om het
gebied dat ligt tussen de
Maarsmansteeg (naast Vroom en
Dreesmann) en het Kort
Rapenburg. Met dit gebied, een
van de oudste delen van de stad,
gaat het niet goed. Veel bewoners
zijn de afgelopen jaren weggetrok
ken. Winkeliers sluiten hun deuren
en het voorzieningenniveau loopt
terug. Onzekerheid over de
toekomst van het Aalmarktgebied
schrikt potentiële investeerders af.
De 'verkennende studie' van MAB
is in 1998 verschenen. Het resul
taat ervan is omstreden: vooral de
ingrijpende wijzigingen die
worden voorgesteld in de ruimte
lijke structuur van het Aalmarkt
gebied hebben tot verzet geleid.
Elementen uit de plannen zijn de
aanleg van een pleintje achter de
Waag, een nieuwe steeg tussen de
Haarlemmerstraat en de Stille
Rijn, een parkeergarage en de
verbreding van de Vrouwensteeg
tussen Stille Rijn en Breestraat.
Monumentale panden dreigen het
slachtoffer te worden van de voor
gestelde modernisering: de voor
malige Aalmarktschool, het pand
van Vögele aan de Breestraat, een
gedeelte van Vroom en
Dreesmann, studentensociëteit
Minerva en woningen en winkels
aan de Haarlemmerstraat en de
Stille Rijn. Onduidelijk is verder
wat er gaat gebeuren met de
overige bebouwing rond de
Aalmarkt.
Uitvoering van de voorliggende
plannen zal zonder twijfel tot
gevolg hebben dat het karakter
van het Aalmarktgebied - een
beschermd stadsgezicht - onher
stelbaar wordt aangetast.
Een aantal bezorgde Leidenaren
heeft daarom besloten de krachten
te bundelen en de Stichting
Aalmarktgebied opgericht. De
stichting zet zich in voor het
versterken van de stedelijke kwali
teit in het Aalmarktgebied en zijn
directe omgeving. Centraal staat
het behoud van de waardevolle
panden in deze buurt die door de
nieuwbouwplannen van de
gemeente worden bedreigd.
De Stichting wil constructief
meedenken over de bouwplannen
en voert regelmatig overleg met
de gemeente. De stichting is geen
actiegroep die zich louter verzet
tegen de gemeentelijke plannen,
maar een groep bezorgde
Leidenaren die streeft naar het
behoud van het monumentale
karakter van het Aalmarktgebied.
Daarbij kiest de stichting voor
kleinschaligheid in plaats van
grootschaligheid: geen megastores,
maar kwaliteitswinkels en wonin
gen in de huidige bebouwing rond
de Aalmarkt. Dit versterkt het
bijzondere karakter van Leiden.
De Stichting werkt samen met
buurt- en wijkverenigingen, het
Cuypers Genootschap en
Heemschut. Zie ook het augustus
nummer 1999 pag. 19.
NOORD-HOLLAND
Foto Stadsherstel, Ch. Wentges.
Vondelkerk gerestaureerd
Amsterdam De restauratie van de
Vondelkerk is onlangs afgerond.
De restauratie vond plaats o.l.v.
architect Dick Bak en de NV
Amsterdams Monumentenfonds
(thans Stadsherstel Amsterdam).
Het uurwerk en de luidklok zijn
hersteld en een nieuwe haan staat
op het toren-kruis. Daarmee is het
definitieve herstel van deze blik
vanger aan de rand van het
Vondelpark voltooid. De Vondel
kerk, een schepping van Pierre
Cuypers uit 1872-1880, is in
1985/86 reeds geschikt gemaakt
als kantoorruimte. De stichting
Vondelkerk die de kerk voor sloop
behoedde, was toen niet in staat de
restauratie van de toren te betalen.
Eerst bodem onderzoeken
Bij grootschalige bodemingrepen
moet eerst een bodemonderzoek
plaatsvinden naar archeologisch
erfgoed. Het kabinet heeft daartoe
besloten op voorstel van staatsse
cretaris Van der Ploeg. Bij veel
grootschalige projecten als de
aanleg van VENEX-wijken of de
Betuwelijn gebeurt het al.
Het voorstel is conform het
Europese Verdrag van Valletta,
dat in 1992 op Malta is onderte
kend. Van der Ploeg wil de
verplichting tot een bodemonder
zoek opnemen in de monumen
tenwet. Het gaat daarbij bijvoor
beeld om grafvelden, gebruiks
voorwerpen en resten van wonin
gen. Vaak worden archeologen
pas laat bij de ontwikkeling van
plannen betrokken.
(Zie voor deze nibriek ook pag. 39)
