Neudeflat in Utrecht:
monstrum of monument?
Maarten hemmens
Als het aan de meerderheid van de Utrechtenaren ligt, wordt hij
liever vandaag dan morgen gesloopt.
Het gaat om de zogenaamde Neudeflat, de kantoortoren die
grenzend aan het Neude-plein vele tientallen meters de lucht in
steekt. Met uitzondering van Hoog Catharijne kunnen we
onomwonden stellen dat weinig andere Utrechtse gebouwen zo
impopulair zijn.
april 2000
Heemschut
5
Toen onlangs bekend werd gemaakt dat het
gebouw op de markt zou komen, omdat de
huidige gebruikers het pand gaan verlaten,
gingen al direct stemmen op om het bouwwerk
tegen de vlakte te gooien.
Een enquête gehouden onder lezers van het
Utrechts Nieuwsblad wees uit dat 70 procent
voor sloop was en 25 procent tegen, met de
traditionele 5 procent die geen mening heeft.
Duidelijk is dat het lot van de Neudeflat weinig
mensen onverschillig laat.
Het rumoer over een mogelijke sloop was voor
architectuurcentrum Aorta in Utrecht genoeg
aanleiding om aan dit onderwerp een debat
avond te wijden. Onder de titel 'De kwaliteit
van de Neudeflat' kwamen zo'n 70 belangstel
lenden naar het architectuurcentrum om hun
mening te laten horen.
Althans, dat was de bedoeling van de organisa
toren. De discussiebereidheid bleef echter
beperkt tot een tiental personen, die meren
deels op verzoek van de organisatie hun mening
naar voren brachten. Het overgrote deel van
het publiek scheen de kat uit de boom te kijken,
en leek te hopen dat andere aanwezigen wel
voor verbaal vuurwerk zouden zorgen.
Gedurfd en vernieuwend
Als deze indruk klopt, werden ze teleurgesteld:
de vlam sloeg niet in de pan. Opvallend was dat
een flinke meerderheid van de aanwezigen
tegen sloop van de Neudeflat was. Dit was dus
in sterk contrast met de meningen die de
Utrechts Nieuwsblad-enquête opleverde.
Om te beginnen bracht de kunsthistorica
Michelle Provoost haar mening naar voren. Ze
werkt momenteel aan een biografie van de
ontwerper van de Neudeflat, de architect
H.A. Maaskant.
Het was dan ook niet verwonderlijk dat ze zich
zeer lovend uitliet over het gebouw.
Vernieuwend, functioneel en gedurfd, dat was
kort gezegd haar mening over het gewraakte
flatgebouw uit 1962Maaskant had welbewust
een gebouw neergezet dat nadrukkelijk afweek
van de omringende, veelal middeleeuwse
bebouwing. Wat hem betrof werd het tijd dat
ook in het historische centrum van Utrecht een
compromisloos modern gebouw werd
geplaatst.
Andere argumenten voor behoud waren dat het
beter zou functioneren wanneer het een
publieke functie kreeg. Veel verzet zou voort
komen uit de geslotenheid van het gebouw, dat
nu louter een kantoorfunctie heeft. Ook
vonden veel aanwezigen het eenvoudigweg wel
een mooi gebouw, en een interessant contrast
met de oude bebouwing. Mettertijd zouden
mensen ook dit gebouw leren waarderen.
Trouwens, ook de Domkerk was indertijd een
radicale inbreuk op het stadsbeeld, dus.
Tegenstanders waren allerminst overtuigd van
de schoonheid van het gebouw. Maar vooral de
plek waarop het gebouw verrees had volgens
hen niet ongelukkiger kunnen zijn. Pal in het
historische hart, ver uittorenend boven de
omringende bebouwing en zonder daar qua
ontwerp ook maar enigszins op aan te sluiten.
Eerst kopen, dan direct slopen, daar kwam de
conclusie op neer.
De Neudeflat in de Utrechtse binnenstad.
Foto Ton Minnen.
De aanwezige politici wilden zich niet uitlaten
over de schoonheid van het gebouw, maar
waren merendeels van mening dat het kapitaal
vernietiging zou zijn om het pand te laten
verdwijnen.
De stemming aan het slot van de avond wees uit
dat de meningen verdeeld bleven; er zal waar
schijnlijk nog veel water door de Oude Gracht
stromen voordat er een voor alle partijen
acceptabele oplossing wordt gevonden.
Binnen Heemschut Utrecht zijn de meningen
verdeeld. Een deel van de commissie wil de flat
graag weg hebben. Een ander deel wil eerst
weten wat er voor in de plaats komt, alvorens
een mening te geven. Een paar leden hebben
wel bewondering voor de architectuur van
Maaskant en de bijzondere constructie van de
flat, die inmiddels onderdeel van het stads-
weefsel is geworden.
Drs. M. hemmens is PR-medewerker van
Heemschut Utrecht.
