Sloop en nieuwbouw aan de
Hereweg in Groningen
Johan de Haan
Er bestaan vergevorderde plannen voor sloop en nieuwbouw aan
de Hereweg in Groningen. Woonzorg Nederland is van plan het
terrein van de voormalige Ennam-garage, dat begrensd wordt
door de Hereweg en het spoor, te bebouwen met woningen en
enkele winkel- en kantoorunits. De gemeente Groningen heeft de
zorg voor de stedenbouwkundige invulling van de locatie op zich
genomen. Vooral tegen de bouw van een flat aan het spoor zijn
protesten gerezen. Minder aandacht heeft de voorziene sloop
van een aantal beeldbepalende panden aan de Hereweg
getrokken. Toch zijn de ingrepen hier niet minder drastisch.
16
Heemschut
april 2000
Een serie panden uit de 19de en het begin van
de 20ste eeuw, de nummers 30, 32, 34 en 38,
moet wijken voor een eenvormige gevel van
meer dan 30 meter lang. Nummer 28 is niet
opgenomen in de sloopplannen, terwijl
nummer 36 al in de jaren '20 verdwenen is.
De nummers 30 en 32 vormen samen met
nummer 28 een voor Groningen unieke drie
eenheid. De drielinggevel is in 1879 gebouwd
en behoort daarmee tot de eerste bebouwing
aan de Hereweg na de slechting van de vesting
wallen. Elk van de gevels is drie raamtraveeën
breed en kent bovenop de eerste verdieping nog
een mezannineverdieping. Een forse gootlijst
verbindt de drie gevels. Een driehoekig fronton
op nummer 30 benadrukt de symmetrie van de
drieling-gevel en verleent deze een deftig
aspect. Dat doen ook de details. Opvallend is
bijvoorbeeld de stucdecoratie rond de vensters.
Nummer 34 is een laag en breed pand uit 1894.
In dit pand met zijn kenmerkende neo-renais-
sancistische gevel was lange tijd een bekend
De met sloop bedreigde panden direct naast het
rechts gesitueerde pand. Foto Anna Huizinga.
logement annex café gevestigd. De forse dak
kapel wordt bekroond door een groot fronton
met schelpmotief, waarop een obelisk (zie
Jargonpag. 31). Het fries onder de kroonlijst
vertoont siermetselwerk. Decoratief metsel
werk kenmerkt ook de voor- en zijgevel van
nummer 38.
De nummers 28-38 vormen een belangrijk
visueel gegeven in de beleving van de Hereweg
als deftige toegangsweg naar de stad.
Verhouding en maatvoering van de panden
sluiten goed aan op de bestaande bebouwing
aan de Hereweg. De daklijn van de gevelwand
die door de nummers 28-38 gevormd wordt,
volgt het reliëf van de Hereweg en het spoor
wegviaduct. Door het verspringen van de rooi
lijn van het appartementsgebouw op nummer
24-26, functioneert het te slopen bouwblok
bovendien als een soort poort voor het viaduct.
Slechts neo
Argumenten voor sloop zijn vooral economisch
van aard. De ingrijpende functiewijziging
vraagt dan ook om een radicaal andere invul
ling van het terrein. Heemschut vindt de
nieuwbouwplannen voor deze locatie op zich
zelf een goede en noodzakelijke ontwikkeling.
Het is vooral de vanzelfsprekendheid waarmee
voor sloop en nieuwbouw aan de Herewegzijde
gekozen is, die Heemschut stoort.
Tekenend was de reactie van de architect die de
nieuwbouw ontworpen heeft, toen deze tegen
over enkele Heemschudeden stelde dat de
19de-eeuwse bouw aan de Hereweg slechts neo
is en dus de moeite van het behouden niet
waard. Nog fraaier was de reactie van de
gemeente, die tijdens een informatiebijeen
komst als antwoord op een opmerking over de
sloop stelde dat 'de stad geen museum is.'(!)
De plannen zijn vanaf het begin door de
gemeentelijke projectleider als onontkoombaar
en definitief gepresenteerd. Opm erkelijk is dat
er tot op heden geen enkele vorm van formele
inspraak over het plan heeft plaatsgevonden.
De houding van de gemeente heeft er zelfs toe
geleid dat omwonenden die vooral tegen de
komst van de flat zijn, de gemeente met de
bestuursrechter dreigen.
De gemeente Groningen bewandelt volgens
Heemschut in dezen een doodlopende weg. De
uitdaging voor de gemeente ligt naar onze
mening in de opdracht om cultuurhistorie een
plaats te geven in de planologische besluitvor
ming (geheel in de lijn van ontwikkelingen
zoals die in de Nota Belvedere gesignaleerd
worden). Groningen heeft nu de kans om te
laten zien dat cultuurhistorie geen museale
categorie hoeft te zijn. Door de waardevolle
panden aan de Hereweg op te nemen in
respectvolle nieuwbouw, kan de gemeente
constructief getuigenis afleggen van de waarde
die zij zegt te hechten aan de waardering voor
de historisch gegroeide en zich ontwikkelende
bebouwing van de stad. Misschien dat de
nieuwbouw aan de Hereweg in deze zin zelfs
een vingeroefening kan zijn voor de herstructu
rering van een ander belangrijk stedelijk gebied
als de Grote Markt.
J. de Haan is lid van de Provinciale Commissie
Heemschut Groningen.
