april 2000
Heemschut
15
(1719-1792) wordt toegeschreven.15 Hiervoor ontbreken
echter voldoende aanwijzingen.Schouman schildert voor
al veelkleurige, vaak grote en exotische vogels in arcadi
sche landschappen.'7 Het behang in het Van de Perrehuis
heeft niets daarvan en is nader onderzoek waard. Het
verdient aanbeveling daarin Abraham Mertens (1757-1823),
Middelburgse navolger van Schouman, te betrekken.
De 'Kabouterkamer' is een deel van de voormalige grote
rechtszaal waar geen enkel ornament meer aanwezig was.
De architect heeft hier gekozen voor een hedendaagse
wandversiering waarvoor Frans Franciscus wordt aange
zocht die de muren van de zaal decoreert en bovendeur
stukken met kabouters zonder omlijsting schildert. Een
boeiend contrast met de overige ruimten, dat het inbed
den van cultuurhistorisch erfgoed in het 'nu' materiali
seert! Dat doet ook het werk van kunstenares Lydia
Schouten die teksten uit een scheepsjournaal van de West
Indische Compagnie in en buiten de gebouwen aanbrengt,
daarmee oud en nieuw verbindt met de archieffunctie.
Bevorderende factoren voor het slagen van het project
Interessant is het om te weten welke factoren bevorderend
werken voor het tot stand komen van dit resultaat.
Keerpunt in de benadering was zonder twijfel het initiatief
van het bureau van de Rijksbouwmeester om een
bouwhistorisch onderzoek te verrichten en dat als
uitgangspunt voor verdere gedachtenbepaling te nemen.
Een tweede factor is de kwaliteit van de architectonische
benadering: een heldere, integere en bij de start van het
project geëxpliciteerde en beargumenteerde visie op het
pand en zijn omgeving. De van die visie consistent afge
leide uitgangspunten en planvorming resulteren in een
kwalitatief hoogwaardig ontwerp.
De derde factor van betekenis is optimale medewerking
en deskundigheid van de zijde van opdrachtgever, gebrui
ker en gemeente. Tenslotte is essentieel de relatief lage
kostprijs van 350 per vierkante meter per jaar.1* Dit
bedrag is laag te noemen, gelet op het niveau van restaura
tie en de enorme technische en constructieve prestaties,
nodig om de archiefkelders drie verdiepingen onder het
maaiveld te bouwen.
Met dit project hebben de Rijksgebouwendienst, het
Zeeuws archief en de architecten Verlaan Bouwstra en
Benthem Crouwel aangetoond dat hoge kwaliteit en func
tionaliteit elkaar niet bijten, integendeel met een goed
doordachte visie elkaar versterken! De maatschappelijke
relevantie van architectuur is onder meer dat het uiteinde
lijk bepalend is voor het functioneren van mensen. De
positieve uitstraling van dit ontwerp is veelbelovend.
Dn. J.J. Bollebakker is voorzitter van Heemschut Zuid-Holland.
Het Zeeuws archief geeft ter gelegenheid van de officiële opening
een boek uit waarin het Van de Perrehuis en zijn bewoners
centraal staan. Onder de titel: Het Van de Perrehuis in
Middelburg en zijn omgeving. Prijs 75,-.
Van de Perrehuis, Vlissingen
Opdrachtgever: Rijksgebouwendienst
Gebruiker: Zeeuws Archief
Architecten: Verlaan Bouwstra Vianen
Benthem Crouwel Amsterdam
Aannemer: HBG Capelle a/d IJssel
Onderaannemer restauratie: Peters, Middelburg
Noten en literatuur:
1 Dijkstra, J. Haan, M.J.A. de; Archeologisch onderzoek achter
het 'Van de Perrehuis', Middelburg, R.O.BAmersfoort 1998.
pp. 8-10; 39-40. Zie ook:
2 Smook, R.A.F.; Binnensteden veranderen. Zutphen 1984.
3 Henderikx, P.A.; De oudste bedelordekloosters in het Graafschap
Holland en Zeeland. Dordrecht 1977.
4 Koops, R.L.; De Plattegrond van Middelburg van Comelis Goliath.
Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, 1987.
5 Bakker, I.C.; Bouwhistorisch Onderzoek Van de Perrehuis
Middelburg. Deel 1 en 2. Delft 1985. [deel 2 afb. 1,1],Tekening
ca 1730, M. Brouerius. Bij restauratie gevonden funderingsresten
van de kapel bevestigen de reconstructietekening van Iris Bakker
uit 1985.
6 Het huis van den Brande is verloren gegaan bij het bombardement
in 1940. Van Van Baurscheit bestaat in Middelburg nog de
Koepoort; in Koudekerke buitenplaats 'Der Boede' (1728); in
Vlissingen: het van Westerwijckhuis oftewel 'Het Huis met de
Beelden' (1730) waarvan de voorgevel is verplaatst naar de
Hendrikstraat. Het Van Dishoeckhuis (1732) aldaar is ca 1980
gesloopt.
7 F. Baudouin; Architectjan Pieter van Baurscheit dejonge 1699-
1768. Lier 1950. p 323.
8 Meischke, R.; Zantkuijl, H.J.; Rosenberg, P.T.E.E.; Huizen in
Nederland. Deel Zeeland en Zuid-Holland. Amsterddam/
Zwolle z.j. pp 122, 123.
9 Traa, P.C. van Jongeling-Roth,J.M.M.; Nusselder, E.J. (red);
Bouwhistorische documentatie en waardebepaling. Huis van der
Perre. Deel 1 en 2. Rijksgebouwendienst z.j. ca. 1988. Deel I.
pp. 11-14.
10 Jaarboek 1997. Rijksdienst voor de Monumentenzorg.
Zwolle/Zeist 1997. pp 60,199.
11 Het bouwhistorisch onderzoek van het bureau van de
Rijksbouwmeester is ingezet door ir. Evert Jan Nusselder die
tevens de redactie van het rapport voerde. Deze omwenteling in
benadering heeft daarna geleid tot een stroom van bouwhistori
sche rapporten van het rijksmonumentenbezit.
12 Verlaan Bouwstra, Benthem Crouwel; Rijksarchief in Zeeland.
Definitiefontwerpdd 28 maart 1996.
13 E.J. Kalf; Drie Leyniers-tapijten te Middelburg. In: Artes Textiles
V, Gent, 1959/60!
14 Uitvoering kleuronderzoek: ir. Jacqueline Tegelaar; adviezen:
ir. Mariëlle Polman (RdMz) en ir. E.J. Nusselder (bureau
Rijksbouwmeester); laboratorium onderzoek: Instituut Collectie
Nederland, Amsterdam.
15 Unger, W.S.; De monumenten van Middelburg. Maastricht 1941.
pp 134, 13 5Unger maakt geen melding van Schouman in het
Van de Perrehuis, wel in het huis van Van Citters.
16 P.J. Schoon; Twee vogelbehangsels van Aert Schouman. In:
Bulletin DordrechtsMuseum, jrg. 21 nr. 3.
17 Bol, L.J.; Aart Schouman. Ingenious painter and draughtsman.
Doornspijk 1991.
18 De totale kosten inclusief installaties: globaal 35 miljoen gulden.
Bij 10.000 vierkante meter is dat 3.500/nr. Kostprijs op jaarbasis
tegen 10%:/350/nv'.
Bibliotheek, gemaakt van
Van Baurscheit's atelier in
Antwerpen. Foto Marco de
Nood. Opname januari
2000.
Met dank aan:
Drs. Inge Breedveldt Boer.
die brieven van J.P. van
Baurscheit ter beschikking stelde;
Dordrechts Museum;
Het Koninklijk Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschappen
te Middelburg;
Zeeuws Archief, Middelburg.
