Cultuurhistorische Kaart Fryslan
in ontwikkeling
Op weg naar Belvedere
Tineke Vooijs
De hal van het station van Leeuwarden geeft de bezoeker het
gevoel op een bijzondere plek aan te komen. Eenmaal buiten volgt
de teleurstelling: dit kan Leeuwarden niet zijn, dit lijkt meer op
Amsterdam Zuidoost of Sloterdijk. Helaas, Nederlandse steden
gaan steeds meer op elkaar lijken. Dit is nu wat de Belvedere-nota
wil voorkomen. De cultuurhistorische identiteit moet voortaan
richtinggevend zijn voor de inrichting van Nederland.
2
Heemschut
oktober 1999
Sinds anderhalfjaar komt er steeds meer
aandacht voor de relatie tussen cultuurhistorie
en de inrichting van de ruimte, niet alleen bij
particuliere instellingen maar ook bij de over
heid. Het lijkt of men nu rijp is voor ideeën die
onder meer tot uitdrukking komen in de
Belvedere-nota. Je ziet dat op het ogenblik
verschillende zaken zich naast elkaar afspelen
die op een of andere manier met elkaar te
maken hebben, vertelt Marino. Fenno, beleids
medewerker Monumentenzorg van de provin
cie Friesland, werkzaam in het Provinciehuis in
Leeuwarden. Op het ogenblik werkt zij als
projectleider aan het samenstellen van een
provinciale kaart van cultuurhistorisch belang
rijke gebieden. 'Dit is belangrijk omdat op de
Een wijk in Ravenswoud met dwars daarop een
dichtgeslibde wijk.
landelijke Belvedere-kaart - weliswaar in
overleg met de provincies tot stand gekomen -
alleen de gebieden zijn opgenomen die van
nationaal belang zijn. Deze landelijke kaart
ontstond door het stapelen van waarden: de
archeologische, de historisch-bouwkundige en
de historisch-geografische. Een gebied kan ook
slechts één waardevol aspect hebben en toch
uniek zijn. De selectie was streng: als twee
gebieden vergelijkbaar waren werd het meest
waardevolle/representatieve gebied gekozen.'
In Friesland kwamen Terschelling, de weste
lijke Waddenzee, het terpengebied inclusief
Het Bildt, de Noordelijke Wouden, de
Hemmen en Ravenswoud op de landelijke
Belvedere-kaart. De westelijke Waddenzee
wordt voorgedragen voor de werelderfgoed-
lijst.
Eigen informerende kaart
'Op de cultuurhistorische kaart van Friesland
komen alle gebieden voor die provinciaal van
belang zijn, zoals bijvoorbeeld Gaasterland, dat
niet is aangewezen als Belvedere-gebied omdat
het niet "stapelde". Deze provinciale kaart
wordt gemaakt in opdracht van de provincie,
niet als gevolg van het Belvedere-project; de
kaart is wel een goede aanvulling daarop omdat
anders het gevaar ontstaat dat gebieden die niet
op de Belvedere-kaart vermeld staan, in het
geheel geen aandacht krijgen en daardoor lang
zamerhand hun bijzondere eigenschappen
verliezen. Voor de samenstelling van de Friese
kaart kijkt men net als voor de Belvedere-kaart
of een gebied cultuurhistorisch (historisch-
bouwkundig, archeologisch, historisch-geogra-
fisch) van belang is. Deze kaart is echter geen
kaart, waarop de waarde van een gebied wordt
uitgedrukt, het is een inventariserende kaart.
Het is ook niet zo dat een gebied een
beschermde status kan ontlenen aan plaatsing
op de kaart. De Friese kaart is informerend; het
is de bedoeling dat hij voor het beleid wordt
gebruikt: als er ontwikkelingen plaats vinden
wordt er op deze kaart gekeken of er iets inte
ressants is waar men heel voorzichtig mee moet
omgaan. Het is nodig dat mensen die met de
inrichting van de ruimte bezig zijn, bijvoor
beeld architecten, plannenmakers en monu-
mentenzorgers, met elkaar gaan praten, zodat
ontwikkelingen niet ten koste gaan van iets dat
getuigt van het verleden. Ook kan het oude in
het nieuwe worden opgenomen, zoals in het
voorbeeld van de Mariaplaats in Utrecht uit de
Belvedere-nota. In de jaren '60 zijn er in
Leeuwarden impulsief ingrepen gedaan, waar
men nu spijt van heeft; door het dempen van
een aantal grachten veranderde het karakter
van delen van deze stad totaal.'
Beleid ontstaat in overleg
Alleen door te weten wat van belang is en door
hierover met elkaar te overleggen kan beleid
