Europa Nostra in Glasgow:
wat moeten we beschermen?
Ernst Dienaar
Wat moeten we beschermen, wat niet? Het is één van de klassieke
vragen van de monumentenzorg, die steeds weer gesteld moeten
worden, terwijl een definitief antwoord een illusie blijft. Op een
bijeenkomst van Europa Nostra liet een reeks van sprekers zijn
licht erover schijnen.
STEENHANDEL
MARTI EN MOL BV
Jargon
Heemschut
39
Zeer boeiend was het betoog van prof F.A.
Walker wan de Strathclyde Universiteit. De
vraagwat moeten we beschermen' is ingewik
keld en kan men volgens hem op tal van manie
ren benaderen. Hij schetste een voorbeeld.
Shawfield Mansion in Edinburgh uit 1711 bete
kende een drieledige breuk in de bouwgeschie
denis van Edinburgh. In architectonisch opzicht:
het was Palladiaans, wat de stad nog niet kende.
In stedebouwkundig opzicht: haar axiale positie
tegenover een straat die via een brug over de
Clyde voerde. In de derde plaats accentueerde
het een nieuwe ontwikkeling in Edinburgh: de
opkomst in de stad van de invloedrijke koop
mansstand. Beschermen, zo'n gebouw, of niet?
Het antwojord wordt wat makkelijker als blijkt
dat zo'n breuk in de bouwgeschiedenis van een
regio de opmaat voor een nieuwe richting wordt.
In het tijdsverloop kunnen ook nieuwe bouwma
terialen en nieuwe werkmethoden worden inge
voerd, waarbij ook de bouwomgeving een rol
speelt. Aspecten die van belang zijn als men vast
wil stellen wat wel en wat niet moet worden
bewaard.
Sydney Opera House
Een werkelijk probleem is volgens hem de schok
van het nieuwe. Hij noemde het Sydney Opera
House. Moet het beschermd worden? Wat voor
criteria moetje gebruiken? Er was uiteraard over
dit 20ste- eeuwse gebouw groot meningsver
schil. Maar de opvatting dat het een schitterend
monument was, zegevierde.
Walker was overigens geen voorstander van te
veel compromissen in het bouwen, het toepassen
van allerlei stijlelementen uit vroegere perioden
om ervoor te zorgen dat objecten passen in de
omgeving. Tegen nostalgie moet gewaakt
worden. Maar uitbreiding of herstel van belang
rijke gebouwen door toepassing van die oudere
stijlen kan volgens hem wel aanvaardbaar zijn.
Hij wees er nog op dat het eigene van de omge
ving verloren dreigt te gaan. Gaan onze steden
niet meer en meer op elkaar lijken? We moeten
er volgens hem voor zorgen dat de bouwge-
woonten van onze omgeving worden bewaard.
Op de 1 mei bijeenkomst in Glasgow nam
Europa Nostra een afsluitende Verklaring aan.
Het was een oproep om voor samenhang van
verleden en toekomst te zorgen, waardoor het
gevoel voor de eigen omgeving intact blijft.
We schrijven het nog eens: Europa Nostra
verzamelt in haar bijeenkomsten monumenten-
zorgers van bijna alle Europese landen. Ze
wisselen ideeën uit, behartigen algemene belan
gen, zoals de strijd voor afschaffing van de BTW
bij het werk voor monumenten, maar ook de
belangen van bepaalde landen kunnen op de
gespreksagenda komen. Voorbeeld daarvan
enkele jaren geleden was de aangenomen resolu
tie over herstel van het Duitse Huis in Utrecht.
Op het programma stond dit jaar verder een
grondige wijziging van de statuten. Na het
overleg daarover kon je als afgevaardigde
opmerkingen inzenden. Wij stelden toen voor
de taken van Europa Nostra te verruimen en toe
te spitsen.
Europa Nostra vergaderde vaker in Glasgow.
Maar veel tijd om de stad te bekijken was er dan
niet. Dit keer was er wèl tijd om erop uit te gaan
in Glasgow, dat in 1999 de Britse 'City of
Architecture and Design' is. Zoals verwacht is er
net als in onze havensteden veel veranderd. De
werven verdwenen. En de oevers van de Clyde
kregen over grote afstand een andere bestem
ming.
Mr. E. Dienaar is voorzitter van de Commissie
Amsterdam van Heemschut.
Postbus 60
1870AB Schoorl - Tel. 072-5091 707
GROOTHANDEL IN OUDE BOUWMATERIALEN
IN- EN VERKOOP GEBRUIKTE STRAATSTENEN
GEBIKTE METSELSTEEN - DAKPANNEN - PLAVUIZEN
WANDTEGELTJES - IJZERWERK - HEKWERK - ENZ.
OPSLAG: Tel. 0224-215235
ZIJPERWEG 20 - INDUSTRIETERREIN LAGEDIJK SCHAGEN
Lemster aak
De Lemster aak ontwikkelde zich tot het
visserschip van de noordelijke Zuiderzee
en Waddenzee. Kenmerkend zijn het
hoge, wijde en ronde voorschip en karak
teristieke lage 'kont'. De als jacht
gebouwde stalen aak op de foto is
'verdwaald' in de haven van Zierikzee.
(zie pag. 25).
EX CC
Kop-romp boerderij
Na de kop-hals-romp boerderij, ontstaan
in de 17de eeuw op klei en veengronden
leidde de vernieuwing van de kapschuur
tot het kop-romp type op de Friese zand
grond.Op de foto een kop-romp boerderij
uit de tweede helft van de I9de eeuw te
Suameer in de Friese Wouden. Foto's
Jacob van der Vaart (zie pag. 4)
Stelpboerderij
Ook in de stelpboerderij, die dateert uit
de I9de eeuw, is de indeling terug te
voeren op de plattegronden van het oud
friese langhuis. Onder het dak van de
schuur werd tevens het woongedeelte
ingericht, (zie pag. 4)
oktober 1999
