oktober 1999
Heemschut
33
klede Statenzaal worden ontvangen ter viering
van de Statenvergadering die in hetzelfde
vertrek vierhonderd jaar daarvoor had plaats
gevonden.
De keuze voor wandtapijten was niet zo gek
aangezien in de 16de en 17de eeuw wandtapij
ten als behangsels zeer geliefd waren bij een
ieder die zich de aanschaf ervan kon permitte
ren. Wel is de wijze waarop de tapijten nu zijn
opgehangen een geheel andere dan vroeger.
Tegenwoordig hangen er drie tapijten in de
zaal die verschillen in maatvoering en fraai
uitkomen op de gewitte wanden. In de 16de- en
vroege 17 de eeuw was men gewoon een serie
van meerdere tapijten van dezelfde maat
aaneengesloten achter elkaar op te hangen. Het
gehele muurvlak werd bedekt. Zelfs zag men er
niet tegen op deuren op deze wijze te 'behan
gen'. Bij het in- en uitgaan moest steeds het
wandtapijt worden opgelicht. Dit gebruik zal er
aan hebben bijgedragen dat veel wandtapijten
de tand des tijds niet hebben overleefd.
De drie reeds genoemde tapijten hebben niet
alleen elk een ander formaat, maar verschillen
ook sterk van elkaar in tekening en uitvoering
van het weefsel.
Jachttafereel
Het kleinste tapijt stelt een jachttafereel voor.
Enkele mannen te paard jagen met speren.
Opvallend is dat de rest van de ruimte, het
bosachtige landschap dicht bezaaid is met
afbeeldingen van bladeren, bloemen en
kruiden. Bijzonder is dat aan de bovenzijde van
het tapijt twee familiewapens zijn opgenomen.
Het zijn de wapenschilden van een echtpaar dat
wel de opdrachtgever voor het maken van dit
tapijt moet zijn geweest. Het wapen van de man
wordt omgeven door de keten en aanhangende
penning van de Franse Orde van SintMichiel,
gesticht in 1496 door de koning voor slechts 36
leden van de hoge adel maar later ook verleend
aan meer personen en zelfs aan lieden van
'mindere komaf. Het wapen van de vrouw is
omgeven door een geknoopt koord, een
symbool voor echtelijke verbondenheid in
liefde. Het is helaas tot nu toe nog niet gelukt
de identiteit van dit echtpaar te achterhalen.
Zeker is, dat het geen Nederlands echtpaar is
geweest. De nadruk ligt bij dit tapijt op de
contouren en aan de hand van de kleding
kunnen we het stuk dateren in het eerste kwart
van de 16de eeuw. Gezien de wat 'primitieve'
uitvoering kan het tapijt bijna niet zijn gemaakt
in een belangrijk tapijtcentrum in de Zuidelijke
Nederlanden, mogelijk stamt het uit het noord
westen van Frankrijk.
Mythologische verhalen
De beide andere tapijten geven scènes weer uit
twee mythologische verhalen. Het onderwerp
van het eerste tapijt is mede de oorzaak van de
tragische geschiedenis die mogelijk op het
tweede tapijt wordt afgebeeld. Op het eerste
tapijt ontmoeten we de herder Paris, een zoon
van de Voningvan Troye, die zojuist de gouden
appel aan de mooiste van de drie godinnen
heeft gegeven. De winnares is Venus. Haar
collegae die de wedstrijd hebben verloren zijn
Minerva, die haar wapenrusting op de grond
heeft gelegd, en Juno, de vrouw van de opper
god Jupiter. De in de lucht zwevende Mercurius,
de boodschapper van de goden, heeft de dames
van de berg Olympus naar Paris begeleid.
De gouden appel is de twistappel die tijdens een
bruiloftsmaal van goden en halfgoden door de
niet uitgenodigde godin van de tweedracht,
Era, tussen de bruiloftsgasten was gegooid.
De keuze van Paris voor Venus zal vele gevol
gen hebben. Vooral Juno is afgunstig op de
overwinning van Venus en zal haar in de
toekomst gaan tegenwerken.
Het tapijt met de afbeelding van het oordeel
van Paris zal tussen 1670 en 1700 in België zijn
vervaardigd.
Van het tapijt met een afbeelding van een
machtige heerser gezeten op een troon in een
klassiek bouwwerk is de betekenis nog niet met
zekerheid geduid. Deze onzekerheid maakt het
vrijwel zeker dat dit tapijt oorspronkelijk deel
heeft uitgemaakt van een reeks. Door de
verschillende afbeeldingen op de afzonderlijke
tapijten kon men het verhaal van het thema van
Machtig heerser op troon.
de serie als het ware 'lezen'. Mogelijk heeft dit
tapijt behoord tot een reeks die het verhaal van
de tragisch afgelopen liefde tussen Aeneas en
Dido uitbeeldt.
Het tapijt vertoont overeenkomsten met een
Brusselse tapijtreeks uit 1535-1547, ontworpen
door de Italiaanse schilder Perino del Vaga. Dit
tapijt zal in de tweede helft van de 16de eeuw
zijn ontstaan.
Het thema waarin de belofte van het ontstaan
van een nieuw wereldrijk zit ingebakken zal
bestuurderen uit de 16de en 17de eeuw zeker
hebben aangesproken. Het is tevens een
passend onderwerp voor een ruimte waarin één
van de eerste stenen is gelegd voor de onafhan
kelijkheid van Nederland.
Vrijwilligers van de Stichting 't Hof ontvangen
gastvrij bezoekers op dinsdag t/m zaterdag van
13 tot 17 uur.
C.M.de Bruyn is conservator van het Museum Mr.
Simon van Gijn te Dordrecht.
