Friesland op het water Leo van der Meule Behalve een eigen taal en een geheel eigen bouwstijl, met name waar het boerderijen betreft, bezit Friesland ook een aantal zeer oorspronkelijke scheepstypen. We hebben het dan over de familie van de tjalken, de boeiers en de traditionele visserschepen, Staverse jol en Lemster aak. Deze families of hoofdgroepen kunnen elk weer onderverdeeld worden in ondersoorten die hun eigen karakteristiek en vormgeving kennen. Varen voor hun plezier doen ze in Friesland ook al eeuwenlang en over de traditionele Friese pleziervaartuigen hadden wij een gesprek met dr. ir. J. Vermeer die inmiddels twee boeken schreef achtereenvolgens over de Friese jachten en de tjotters. oktober 1999 Heemschut 25 Oorspronkelijk allemaal in hout Vandaag de dag is het vrijwel alles staalbouw wat de klok slaat, maar bijna alle rond- en plat bodems werden oorspronkelijk in hout gebouwd. Een mogelijke uitzondering hierop vormen de klippers, niet te verwarren met de grote drie- en viermasters die de wereldzeeën bevoeren, maar de kleinere variant voor de binnen- en kustvaart. Die werden op het eind van de vorige eeuw voor het eerst gebouwd in het Zuidhollands rivierengebied en hadden van meet af aan stalen spanten en een plaatijzeren huid. Bij Huitema kunnen we van verschillende scheepstypen lezen hoe de bouw in zijn werk ging. De gevolgde werkwijze was voor de verschillende typen steeds dezelfde. Wat vooral verschilde was de vorm van de zwaarden, de vorm van de romp en de wijze waarop de huid beplanking op de spanten werd aangebracht. Bij onze oudvaderlandse schepen vervangen de zijzwaarden eigenlijk de afwezige kiel. Met name tijdens het aan de wind zeilen waarbij het schip behoorlijk scheef hangt verricht het zwaard aan de lijzijde goede diensten. Het schip leunt' als het ware op het zwaard, dat tevens helpt voorkomen dat het schip van de wind wegdrijft, verlijert zoals dat heet. Voor schepen die niet geacht werden het open water te kiezen Staverse jol in haven Staveren. Foto Fries Scheepvaartmuseum.

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1999 | | pagina 27