I II
U U U U i Ai li ijgg
8
Heemschut
oktober 1999
Op de begane grond van het museum is een
tentoonstelling ingericht over de eeuwenlange
strijd van de bevolking van Westergo tegen het
water. Met behulp van een maquette wordt
gedemonstreerd hoe de zee dit deel van
Friesland gevormd heeft. De zee dwong de
mens tot het bouwen van terpen en de aanleg
van dijken. Het museum probeert deze geschie
denis tot leven te brengen. Naast de vaste expo
sitie is er ieder jaar een wisselexpositie.
Kaas
Wommels is in de vorige eeuw een belangrijk
centrum van de kaashandel geweest. In het
dorpje getuigen nog 12 pakhuizen van deze
geschiedenis. Voor wie het weet is een kaaspak
huis meteen te herkennen. Het heeft op de
bovenverdieping kleine boogvormige raampjes
met luiken. Deze raampjes zijn veel kleiner dan
de ramen van een slaapverdieping. Op de
begane grond woonde de koopman en op de
zolderverdieping bewaarde hij zijn kazen.
Een kaaskoopman verzorgde zelfde rijping van
de kazen. Om de kaas goed te kunnen drogen,
werden 's nachts de ramen opengezet. Overdag
werd alles weer gesloten. Hierdoor bleef het in
deze ruimtes redelijk koel. Begon het 's nachts
echter hard te waaien dan moesten de luiken
weer gesloten worden. De kazen zouden anders
teveel indrogen.
Met de opkomst van de zuivelindustrie
verdween de kaaskoopman. De kaaspakhuizen
zijn als bescheiden monumenten van bedrijf en
techniek overgebleven.
Vijftien jaar geleden dreigde één van de kaas
pakhuizen in Wommels te verdwijnen. Dit
pakhuis is een zelfstandig gebouw naast de
bestaande koopmanswoning. Het heeft niet de
Het tweede pand, dat de Stichting '!t
Tsiispakhüs' aankocht.
kenmerkende halfronde ramen op de boven
verdieping. Het hele pand is pakhuis. Zowel op
de begane grond als op de eerste verdieping zijn
er over de hele lengte van het pand kleine
rechthoekige vensteropeningen aangebracht.
Aan de binnenkant zijn de luiken nog aanwezig.
Enkele enthousiaste particulieren hebben toen
de handen ineengeslagen en het pakhuis opge
kocht. Het pand werd overgedragen naar een
speciaal hiervoor in het leven geroepen stich
ting. Het pakhuis is door dè Stichting zorgvul
dig gerestaureerd. In het pand is nu het
Museum De strijd tsjin it wetter gevestigd.
Particuliere kaashandel verdwenen
De voorzitter van de Stichting It Tsiispakhüs,
S. Folkerts, is niet geheel toevallig directeur van
een kaasbedrijf geweest. Zijn interesse in de
geschiedenis van de kaashandel heeft hij gehou-
Museum 'De striid tsin it wetter' te Wommels.
den. 'Kaaspakhuizen zijn historisch interes
sante gebouwtjes. Ze zijn voor een specifiek
doel gebouwd en gebruikt. De particuliere
kaashandel is aan het begin van deze eeuw
verdwenen. Deze gebouwtjes stammen dus
echt uit een andere tijd.'
De kaaskoopman verzorgde zelf zijn kazen.
Omdraaien, in de olie zetten en, na voldoende
rijping, verkopen. Het vervoer ging per schip.
Logisch dus dat de kaaskoopmanshuizen met
de voorkant vlak aan het water liggen.
De Stichting heeft een tijdje geleden een
tweede pakhuis aangekocht. Zij heeft het
pakhuis doorverkocht met de verplichting om
het pand in oorspronkelijke staat te restaure
ren.
Dit pand uit 1871 is ouder dan het museum. De
mooi versierde halfronde ramen laten geen
twijfel over: dit kan alleen een kaaspakhuis zijn.
Aan de zijkant zit halverwege de verdieping de
laaddeur van de kaaszolder. Het interieur is nog
opvallend authentiek. De bedsteden en de
kasten zijn bewaard gebleven. In de keuken zit
nog een waterput.
Als het pand straks gerestaureerd is, heeft
Wommels er weer een fraai monument bij.
Monumenten die de herinnering aan zijn kaas
verleden levend houden.
DrsM. Berkers is geograaf te Raalte.
Museum „De Strijd tsin it wetter"
Aid Hiem 2, Wommels
tel: 0515-331625/331595
Openingstijden:
Van 1 mei tot 1 november
Dinsdag t/m zondag van 14.00 tot 17.00 uur.