Beschermd stadsgezicht
in Appingedam bedreigd
mM
augustus 1999
Heemschut
19
Haarlemmerliede wordt al decen
nia in zijn bestaan bedreigd door
de havenplannen van Amsterdam.
En elke keer verrees Phoenix weer
uit zijn as. Dat zag er een jaar
geleden anders uit, toen de
plannen voor de Afrikahaven lang
zamerhand zo reëel waren gewor
den, dat de graafmachines angstig
dicht naderden. Het ziet er echter
nu naar uit, dat het dorp als woon
gemeenschap dan vermoedelijk wel
teloor zal gaan maar dat de gebou
wen en het kerkje blijven staan,
onder meer als atelier voor kunste
naars. l iet voormalige eiland
Ruigoord wordt dan weer door
moeras en water omringd. Wonen
is wettelijk verboden in een haven
gebied, maar deze oplossing, een
idee van de schrijver Gerben
Hellinga, lijkt voor alle partijen
aanvaardbaar. Ook voor
Heemschut, die zich meerdere
malen voor behoud van dit stukje
cultureel erfgoed heeft ingezet.
Jan-DerkGerritsen, PR-medewer-
ker Heemschut Noord-Holland, Tel.
(020) 4031890
GRONINGEN
Appingedam Ongeveer een jaar
geleden ontstond er opschudding
in Appingedam toen de gemeente
het plan bekend maakte om aan de
westzijde van de Nicolaïkerk een
belangrijk deel van de bestaande
bebouwing te slopen en hier senio
renflats te bouwen. De sloop- en
bouwplannen worden door vele
"Damsters" beschouwd als een
inbreuk op de sfeervolle en histo
risch waardevolle ruimte tussen
Damsterdiep en Nieuwe Diep.
Appingedam is al vanaf 1972 een
gemeente met beschermd stadsge
zicht. In de toelichting op de
beschikking van de ministeries van
CRM en VROM uit 1972, waarin
een deel van de stadskern tot
beschermd stadsgezicht werd
verklaard, staat te lezen:
'Hoogtepun ten uit oogpunt van
stedelijk schoon vormen het
Damsterdiep en de zuidelijk van de
Wijkstraat gelegen situatie rond de
Nicolakerk.'
De Nicolaïkerk stamt uit de 13 de
eeuw. Dit kerkgebouw vormt één
complex met het eraan vastge-
bouwde voormalige stadhuis (1630)
en de Franse school (eind 19de
eeuw). De ruimte rond de kerk
wordt aan de westzijde begrensd
door een oud kroegje en de vroe
gere Nutskleuterschool, gebouwd
in de tweede helft van de 19de
eeuw.
Deze gebouwen staan in het
bestemmingsplan van 1994 echter
niet apart aangeduid als monu
ment, noch als beeldbepalend of
beeldondersteunendpand. De
kleuterschool is tijdens de oorlog
beschadigd en niet in de oorspron
kelijke staat herbouwd. Het onder
houd van deze panden aan de
Wieke (Wijkstraat) heeft in jaren
niet plaatsgevonden, ze maken een
verwaarloosde indruk. Toch
zouden ze, mits gerestaureerd, qua
vorm en afmetingen een passende
omlijsting van het kerkcomplex
vormen.
De sloop- en nieuwbouwplannen
van de gemeente Appingedam
hebben geleid tot protest. De
1311
De bedreigde panden bij de Nicolaikerk. Foto Anna Huizinga
onvrede over het gemeentelijke
beleid ten aa nzien van het
Appingedams erfgoed is groot: er is
al eerder door de gemeente onver
wacht een historisch pand gesloopt,
namelijk een dubbele brugwach
terswoning bij één van de
toegangswegen tot Appingedam.
Voor de eerste keer worden nu
historische panden binnen het
beschermd stadsgebied bedreigd.
De vrees bestaat dat dit zal leiden
tot verdere aantasting van de histo
rische binnenstad. De tegenstan
ders van de sloop aan de Wieke
hebben zich verenigd in de
Stichting Behoud Historische
Binnenstad Appingedam, waarin
ook Heemschut is vertegenwoor
digd.
Onlangs heeft de provinciale
monumentencommissie een
ontwerp voor de bouw van de seni
orenflats goedgekeurd. De menin
gen over dit ontwerp zijn gemengd.
Enerzijds is er waardering voor, dat
het ontworpen gebouw qua afme
tingen en materiaalgebruik is
aangepast aan de omgeving, ander
zijds hoor je dat deze nieuwbouw
qua vormgeving minder karakter
heeft dan de panden die er nu staan.
Sinds 7 juli vindt er overleg plaats
tussen vertegenwoordigers van alle
betrokken instellingen en organisa
ties in Appingedam zoals B enW,
de winkeliersverenigingen, de
horeca, de Stichting Behoud
Historische Binnenstad
Appingedam en vele andere belan
gengroepen. Het doel is om te
komen tot een gezamenlijk plan
voor de verbetering van de omge
ving van de Nicolaïkerk. Volgens
de initiatiefnemer, de heer H.
Wijn, directeur van het Museum
Stad Appingedam, moet
Appingedam een stadsplein
krijgen 'met allure, een echte stad
waardig'.
Tineke Vooijs is PR-medewerker van
Heemschut Groningen, Tel (050)
318146
ZUID-HOLLAND
Bakhuis Potterseweg 1
Middelharnis Op de ALVin
Haarlem op 22 mei werden de daar
aanwezige leden van Heemschut
Zuid-Holland getipt over de te
verlenen sloopvergunning voor een
authentiek en vrijwel gaaf bewaard
bakhuis op Goeree Overflakkee.
Het gaat hier om een beschermd
rijksmonument, waarvan het bijbe
horend hoofdgebouw - de boerde
rij zelf - aan het begin van deze
eeuw werd gesloopt en op dezelfde
plaats vervangen door een nieuwe
boerderij. De oorspronkelijke
ruimtelijke samenhang tussen het
jongere hoofdgebouw en het 18de-
eeuwse bakhuis is dus nog aflees
baar. Het gebouw zeif is van
waarde vanwege de zeldzaamheid
maar ook vanwege de gaafheid van
in- en exterieur. De schilderachtig
heid van het geheel wordt nog
versterkt door een grote, zeer oude
en enigszins verwilderde leilinde.
De boom is overduidelijk aange
plant als schaduwleverancier en dus
evenzeer van cultuurhistorische
waarde. Op de per 1 juli verleende
sloopvergunning' is bezwaar
aangetekend. Tevens zal contact
met de eigenaar worden gezocht
om met hem, de Rijksdienst en de
gemeente mogelijkheden tot
behoud te onderzoeken.
Project Aalmarktgebied
Leiden Heemschut Zuid-Holland
wil via het vervaardigen van een
aantal kaartbeelden/plattegronden
van het Aalmarktgebied dit gebied
gaan beschermen. Getracht zal
worden uit de tijd rond 1600,1823,
1900 en heden vast te stellen wat
het hoofdkenmerk van de ruimte
lijke ontwikkeling in dit zeer oude
gedeelte van Leiden is. Tevens zal
moeten worden afgewogen of dit
hoofdkenmerk van positieve of
negatieve invloed is geweest voor
het gebied zelf en de omringende
(binnen)stad. Nadat hier meer
zicht op is verkregen kan worden
beoordeeld of de voorstellen uit de
opgestelde structuurvisie hiermee
in strijd zijn of dat zij er juist op
voortborduren. Heemschut Zuid-
Holland heeft zich voorgenomen
hoe dan ook met een eigen, zelf
standige mening naar voren te
komen vanuit onze specifieke kijk
op de on twikkeling van de Leidse
binnenstad.
Hoofdstraat 76
Bergambacht Op 7 juli 1998
verzocht Heemschut Zuid-
Holland de Rijksdienst in Zeist het
in goede staat verkerende en gaaf