Heemschut NOG Persprijs voor
filmer Jord den Hollander
Jaap Kamerling
De Heemschut NOG Persprijs is dit jaar gewonnen door
filmer/architect Jord den Hollander voor zijn film 'Redelijke
eisen van welstand', die de NPS vorig jaar uitzond in de serie
'Het Uur van de Wolf'.
augustus 1999
Heemschut
17
De prijs werd op 29 juni uitgereikt in het
Haagse Perscentrum Nieuwspoort door staats
secretaris J.W. Remkesv an Volkshuisvesting en
Ruimtelijke Ordening.
De eervolle vermelding gaat dit jaar naar de
journalisten Bas den Hond, Annemarie Kok en
Koos Schwartz en fotograaf Ton Broekhuis van
dagblad Trouw. Zij ontvingen dit eerbewijs
voor hun artikelen over de moderne windmo
len, de windturbine, en zijn plaats in het land
schap.
Ln de bekroonde film komen de voors en tegens
van het strenge welstandstoezicht bij nieuw-
bouw-projecten op een aansprekende manier
aan de orde. De film is afwisselend, geestig en
vol ironie, zo citeerde juryvoorzitter Max van
Rooy het juryverslag.
Met de neerbuigendheid van sommige
welstandscommissies wordt flink de draak
gestoken in de film. De schijnbare achteloos
heid, waarmee ontwerpen vaak worden
bekeken zaait twijfel aan nut en noodzaak van
de commissies. Toch houdt de kijker uiteinde
lijk het gevoel over:
'Toch goed, dat er welstandstoezicht is in
Nederland.' Een knappe prestatie van de
filmer, aldus het juryverslag.
De Bond Heemschut, die de prijs van 10.000
gulden jaarlijks toekent, heeft zeifin 1912 als
eerste het welstandstoezicht bepleit en er een
model voor ontwikkeld.
In zijn openingswoord benadrukte Heemschut
voorzitter ir E.H. van Tuyll van Serooskerken de
qua onderwerp enorme variëteit van inzendin
gen, die de jury in de loop der jaren heeft
bekroond: van stiltegebieden tot straatmeubi-
lair. Heemschut steunt de staatssecretaris in
zijn grootscheepse plannen voor vernieuwing
van de oudbouw in Nederland, aldus Van
Tuyll.
Staatssecretaris Remkes reikte de prijs met veel
genoegen uit want het bekroonde onderwerp
was hem uit het hart gegrepen.
Hij heeft namelijk sterke twijfels over het
maatschappelijk draagvlak voor de huidige
vorm van welstandstoezicht. De staatssecretaris
komt na de zomer in de Tweede Kamer met
een nieuwe wettelijke basis voor het welstand
stoezicht.
Remkes kritisch
Remkes heeft kritiek op de samenstelling en
werkwijze van de welstandscommissies.
Deze lijken op een soort black box, waarbinnen
dingen gebeuren, die zich goeddeels aan de
waarneming onttrekken. Dit roept de sfeer op
van achterkamertjes, waarin een club onaan-
tastbaren met een gevoel van esthetische supe
rioriteit eigen ontwerp-oplossingen aan
derden opdringt. Welstandstoezicht acht de
staatssecretaris in feite minder cruciaal maar dit
betekent niet, dat hij het onbelangrijk vindt.
We kunnen echter niet voorbijgaan aan de
kritiek, die in de praktijk bestaat op het huidige
welstandstoezicht en met name op het functio
neren van de welstandscommissies. Volgens
Remkes behoren ruimtelijke kwaliteit en een
goed stedenbouwkundig kader voorop te staan
bij het welstandstoezicht.,
Welstand kan ook als vangnet voor het tegen
gaan van uitwassen zeker zijn nut hebben. Het
kan echter nooit dienen als reparatie van een
gebrek aan gemeentelijke visie en tekortkomin
gen in de openbare ruimte.
De nieuwe wet, die de staatssecretaris wil indie
nen kan per 1 januari 2001 in werking treden.
Bij welstandstoezicht nieuwe stijl is de politieke
verantwoordelijkheid van B en W aangescherpt
en stelt de gemeenteraad vooraf zo concreet
mogelijke criteria vast. Ook moeten de
commissies meer in het openbaar gaan werken.
Het minimaal vereiste welstandsniveau van
bouwwerken moet wettelijk worden gewaar
borgd.
Welstandscommissies hebben echter slechts
De winnaar van de Heemschut Persprijs 1998
)ord den Hollander op de voorgrond)
Geheel links mevr. A. j. Le Coultre Foest, lid
van de subsidiecommissie van sponsor SNS
Reaal. Rechts naast haar drs A.G.F. Boersma,
voorzitter van de subsidiecommissie.
Foto Bert Franssen.
een adviserende rol. De colleges van B en W
moeten uiteindelijk beslissen, aldus de staatsse
cretaris.
Winnaar Jord den Hollander vond, dat
welstandscommissies zich ten onrechte
verschuilen achter het argument: 'Nederland
zou lelijker zijn als de welstandscommissies er
niet zouden zijn geweest want men weet niet
wat wij allemaal hebben kunnen stoppen door
het af te keuren.' Hij meende, dat de uitkomst
van het werk van de commissies altijd onvoor
spelbaar is.
juist beter
Gastspreker dr Vincent, van Rossem, die graag de
spot drijft met van alles, zag zich opeens in een
defensieve rol gedrongen. Hij zit immers zelf in
een welstandscommissie: die van Amsterdam.
Hij vond, dat het met de welstandszorg van de
hoofdstad de laatste jaren juist beter gaat. Er
wordt sterk op gelet, dat architecten niet
vervallen in egotripperij. Hun bouwwerken
moeten vooral passen in de omgeving. En in de
welstandscommissies moeten in elk geval meer
architectuurhistorici zitten, vond de architec
tuurhistoricus.
