Groeten uit Katwijk aan Zee
Badplaats maar bovenal woonplaats
Anne-Marie ten Cate
Samen met Scheveningen en Zandvoort heeft Katwijk het
zwaarst geleden onder het oorlogsgeweld. De Duitsers braken
voor de aanleg van de Atlantikwall de gehele kuststrook af.
Slechts de witte kerk, zij het zonder toren, en de witgepleisterde
vuurbaak uit 1605 mochten blijven staan. Deze staan nu als
blikvangers temidden van de 'nieuwe' boulevard uit de
wederopbouw-periode. Intussen is de gemeente Katwijk
wederom intensief aan het bouwen. Een herontwikkelingsplan
van talloze miljoenen wordt nu uitgevoerd.
Het Katwijkse badleven in 1968, met op de
achtergrond de witte kerk. De vorm van de
strandhuisjes is typerend voor Katwijk en
bepaalt in de zomermaanden nog steeds het
strandbeeld. Foto Archief Genootschap Oud
Katwijk.
Van oorsprong was Katwijk een visserdorp,
gesticht in een duinvallei. Het centrum werd
gevormd door het Kerkplein met de St
Andrieskapel. In 1461 kreeg het de status van
zelfstandige parochie. De oude, witte of
Andreaskerk dateert uit de 15de eeuw en lag
aanvankelijk in het centrum van het dorp. Door
omvangrijke kustafslag, waarbij regelmatig vele
huizen door de schuimende golven werden
meegenomen, kwam de oude kerk aan de
boulevard te liggen. In de nabijgelegen
beschutte duinpannen bouwden de vissers hun
huizen, dicht op elkaar, omdat er in het sterk
glooiende terrein weinig bouwruimte was. De
Zuidstraat en de Voorstraat vormen als
vanouds de belangrijkste aders van het dorp en
hierlangs bevonden zich dan ook de meeste
bedrijven en woonhuizen.
Middelen van bestaan
De visserij en al wat daarmee te maken heeft,
was de belangrijkste bron van inkomsten voor
het dorp. Er waren scheepstimmerwerven en
toeleveringsbedrijven, zoals verwerkings- en
verpakkingsindustrie (mandenvlechterijen en
boetzolders, waar de netten werden hersteld).
Na 1860 veranderde het vissersbedrijf, hetgeen
gevolgen had voor de gehele economie van het
dorp. Werd er tot ver in de 19de eeuw de zoge
naamde bomschuit, een platbodem die ver het
strand op kon, gefabriceerd en bevaren, na die
tijd ging men modernere schepen gebruiken en
deze werden elders geproduceerd. Met de
scheepsbouw verdwenen ook de zeilmakerijen,
taanderijen en andere bedrijven.
In 1879 werd het Prins Hendrikkanaal gegra
ven en het centrum van nijverheid verplaatste
zich in noordelijke richting. Aan weerszijden
van het kanaal werden pakhuizen gebouwd
voor reders en haringhandelaren. Op Prins
Hendrikkade 3 staat een pakhuis voor visopslag
uit 1894 dat onlangs op de rijksmonumenten
lijst werd geplaatst.
Verschillende industrieën werden er gevestigd,
waaronder een gasfabriek en een fabriek voor
farmaceutische en chemische producten.
De industrie is nu uit dit gebied verdwenen.
Tegen de wallen van het lagergelegen kanaal
wordt nu woningbouw ontwikkeld, die geluk
kig aan de hoger gelegen Wethouder
Meerburgkade kleinschalig gehouden is.
Toerisme
In eerste instantie waren het vooral de vissers,
die in de zomermaanden 'thuisleggers' gingen
houden, dat wil zeggen gemeubileerde kamers
verhuren. In 1845 werd het badhuis voor
warme en koude baden geopend. Bedoeld voor
het kuren werd het al snel een toeristische
attractie. Naarmate de visvangst afnam werden
het zomertoerisme en alles wat daarmee
samenhangt zoals de verhuur van badkoetsen,
vertering en vertier steeds meer de belangrijk
ste bron van inkomsten. Vanaf 1880 werd de
Boulevard aangelegd, waaraan pensions en een
enkel hotel werden gevestigd. Bijna 700 gebou
wen moesten het veld ruimen toen de bezetter
Katwijk in 1942 tot Sperrgebiet verklaarde en
de Atlantikwall aanlegde. Verschillende onder
delen van deze kustverdediging werden eind
1997 als rijksmonument geregistreerd.
Katwijk is tot de dag van vandaag een badplaats
gebleven voor de middenstand. Vooral voor
gezinnen met jonge kinderen en volwassenen,
want er is buiten het strandleven weinig vertier.
Grote dure hotels treft men er niet aan,
evenmin een casino. Er is tegenwoordig een
disco; de enkele jongere toerist gaat echter
evenals de plaatselijke jongeren liever uit in
Noordwijk of Scheveningen.
Woningwet
De kern van het oude dorp werd gevormd door
de Voorstraat en Zuidstraat. Daaromheen
ontstond een wirwar van straatjes en steegjes.
Zoekt men goed dan kan men nog een enkel
vissershuisje vinden (Louwestraat 7). Het dorp
14 ■HgiïSSQOI augustus 1999
