DE OPGEDRONGEN
BETUWELIJN
Michiel Roscam Abbing
Overal langs de geplande Betuweroute, van de Maasvlakte tot
aan de grens met Duitsland, worden al bouwwerkzaamheden
verricht. Bomen worden gerooid, huizen gesloopt. Bouwputten
bezorgen jarenlang overlast voordat de goederentreinen dat
zullen doen. Archeologen kunnen zich echter uitleven en doen
interessante vondsten. Er bestaat nog altijd een zeer grote en
breed gedragen scepsis over nut en noodzaak van de
Betuweroute. Die discussie wordt in de media gevoerd, laait af
en toe op en leidt dan tot de zoveelste kritische Kamervraag. Het
ministerie van Verkeer en Waterstaat beschouwt de discussie
echter als een 'gepasseerd station' en zet juist alles op alles om in
2005 de eerste trein te kunnen laten rijden.
Heemschut
9
De hoge kosten van aanleg, de te verwachten geluids
overlast, de aantasting van het landschap, de onzekere
toekomst van spoorgoederenvervoer, de aanwezigheid
van spooralternatieven (de IJzeren Rijn in België), het
sterk concurrerende en veel goedkopere vervoer over
water in samenhang met overslag stroomopwaarts langs
de Rijn, wat ook door wie als bezwaar tegen de
Betuweroute wordt ingebracht, het wordt niet serieus
genomen, gebagatelliseerd of gewoon genegeerd.
Rijkswaterstaat is een machtig apparaat en de gezamen
lijke lobby van Nederland Distributieland, de
Rotterdamse haven en de Nederlandse Spoorwegen, is
ijzersterk. De vervoerseconoom prof. J.B. Polak spreekt
in dit verband van het ontbreken van een 'countervailing
power', dat wil zeggen van het ontbreken van een maat
schappelijke tegenkracht die de overheid ertoe kan
dwingen op haar schreden terug te keren bij uit de hand
lopende prestigeprojecten.
Retoriek
Het weerwoord op de aanhoudende kritiek zoekt de
overheid niet in discussie op basis van argumenten, maar
in publieksvoorlichting en retoriek. Op de kamervraag
'Hoe beoordeelt de regering het verschijnsel dat regel
matig discussies ontstaan over de Betuweroute, haar
vervoerscapaciteit, kosten en rentabiliteit, over alterna
tieven via water en de IJzeren Rijn?' gaf minister
Netelenbos van Verkeer en Waterstaat vorig jaar het
veelzeggende antwoord: 'Het project Betuweroute heeft
een aantal specifieke kenmerken/associaties die het moei
lijk maakt de beeldvorming positief te beïnvloeden'. Zij
gaf daarbij de media de schuld omdat die de Betuweroute
'altijd hebben gevolgd vanuit het perspectief van de
burgers die hun huis verliezen'. Het is niet verwonderlijk
dat, voor drie miljoen gulden, door de overheid een voor
lichtingscentrum over de Betuweroute is gebouwd.
Transpoint in Barendrecht, is ingericht, om, aldus een
voorlichter, 'emotie te verbinden met de Betuweroute'.
De overheid beheert verder een website (www.betuwe-
route.nl) voor geïnteresseerden in louter positieve en
sussende berichten over deze spoorlijn.
Een goed voorbeeld van het beleid om de aandacht van de
discussie over nut en noodzaak af te leiden en bij het
publiek aansprekende aspecten van de Betuweroute te
benadrukken, is het archeologisch onderzoek.
Archeologisch Nederland is blij met dit project. Er is nu
veel werk te verzetten en er zijn ruimschoots fondsen
beschikbaar. De projectgroep Archeologie Betuweroute,
een samenwerkingsverband van de Managementgroep
Betuweroute van NS Railinfrabeheer en de Rijksdienst
voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB), heeft
tot doelstelling 'de archeologisch waardevolle vindplaat
sen in kaart te brengen en te beschermen'. Er wordt
momenteel door archeologen flink gegraven en langs de
Al 5 verrijzen grote borden met de aanduiding 'archeolo
gische vindplaats'. De opgravingsresultaten worden
vervolgens breed uitgemeten als soort van maatschappe
lijke baten in de publieksvoorlichting. In Transpoint is
uiteraard een vitrine met vondsten te zien en informatie
over 'Archeologie in de Betuweroute' te verkrijgen.
Spectaculaire vondsten zoals 'Trijntje', het oudste skelet
van Nederland, zullen daar te zien zijn op een tentoon-
stellingin 2001.
Sussend proza
Wat bezoekers in Transpoint niet te zien krijgen, zijn
zaken die 'negatieve emotie' kunnen oproepen bij het
publiek. Er hangen geen foto's van gesloopte woningen en
omgezaagde bomen. Over de aantasting van het landschap
Ook al ziet het. Ministerie
van Verkeer en Waters
taat de aanleg van de
Betuwelijn als een 'gepas
seerd station', de laatste tijd
laait de discussie over het
nut van deze lijn hoog op.
Heemschut Gelderland
heeft inmiddels zijn stand
punt kenbaar gemaakt
over het m.eest. gewenste
tracé voor de noordtak van
de lijn (zie pag. 11) maar
politicoloog Michiel Roscam,
Abbing vindt hiernaast,
dat Heemschut, de lijn hele
maal had moeten afwijzen.
Heemschut Gelderland
heeft zich niet willen
uitspreken over nut en
noodzaak van de lijn in het
algemem.
Heemschut wil zich beper
ken. tot de vraag hoe de
schade zo beperkt. m,ogelijk
te houden.
augustus 1999
