Van actievoerder tot wethouder
van Driebergen-Rijsenburg
Math Berkers
Aan de andere kant van de tafel: Henk Jan Derksen
Sinds 1994 is Henk Jan Derksen wethouder van de gemeente
Driebergen-Rijsenburg. Vanaf die tijd maakt het
monumentenbeleid van de gemeente onderdeel uit van zijn
portefeuille. Met reden. Henk Jan Derksen is
monumentenliefhebber pur sang. Het is een genot om met hem
door Driebergen te wandelen. Hij raakt niet uitgepraat over zijn
dorp.
Heemschut
juni 1999
Landhuis Sparrendaal, het huidige gemeentehuis van Driebergen.
Vol trots leidt hij me rond door het gemeente
huis van Driebergen: het statige Sparrendaal.
De gemeente heeft de wandschilderingen van
Sparrendaal laten restaureren. Henkjan
Derksen laat me de eerste resultaten van de
restauratie zien. Even later buigt hij zich
bezorgd naar een beschadigde plek ergens in de
wand. 'Verdorie', hoor je hem denken, 'ik moet
er voor zorgen dat ik bij die deur een stop laat
aanbrengen.' Een wethouder met oog voor
detail, maar ook een wethouder die meer wil
doen dan op de winkel passen. In het gesprek
dat ik met hem had, werd al snel duidelijk:
Henkjan Derksen heeft een visie op de
toekomst van het monumentenrijke
Driebergen. Een verslag van een enthousias
merend gesprek. De gemeente Driebergen-
Rijsenburg ligt aan de zuidrand van de
Utrechtse Heuvelrug op de overgang naar het
Kromme Rijngebied. Hier ligt de Stichtse
Lustwarande: de reeks van landgoederen en
buitenplaatsen tussen De Bilt en Doorn, de
oude weg van Utrecht naar Arnhem volgend.
Tot het Monumenten Inventarisatie Project
was Driebergen betrekkelijk arm aan monu
menten. Arm in de betekenis van weinig. In
Driebergen liggen enkele prachtige kastelen en
buitenhuizen van voor 1850. Om er enkele te
noemen: Hardenbroek, Sterkenburg,
Leeuwenburg, Dennenburg en natuurlijk
Sparrendaal, het huidige gemeentehuis. Stuk
voor stuk hoogtepunten van de Nederlandse
bouwkunst. Nu ik toch aan het opsommen ben,
wil ik zeker toch ook even het kerkplein van
Rijsenburg noemen. In het begin van de vorige
eeuw is de kerk en de halfronde bebouwing, die
het plein omsluit als één geheel ontworpen
door de Haagse meester timmerman A. Tollus
en mogelijk geïnspireerd op het St. Pietersplein
te Rome. De kerk is gebouwd in 1809-' 10 in de
Empire stijl en is voor Nederland het prototype
van een kerk met een classicistisch zuilenfront
in combinatie met een klokkentoren. Een type,
dat later werd nagebootst door de ingenieurs
van de Waterstaat. De geschiedenis van de kerk
blijft bijzonder: het is de eerste katholieke kerk
die sinds de Reformatie in deze streek werd
gebouwd. Hoe symbolisch is de naam: St.
Petrus' Banden.
In de loop van de 19de eeuw wordt de
Utrechtse Heuvelrug ontdekt als woongebied.
De bestrating van de weg Arnhem-Utrecht, de
huidige Hoofdstraat, maakt het mogelijk dat de
rijke bovenlaag, althans in de zomer, de stad
verlaat. De aanleg van de Rhijnspoorweg
halverwege de vorige eeuw versnelde dit
proces. In 1844 werd het station Driebergen
geopend. Dorpen als Driebergen, Rijsenburg
en Zeist worden de eerste forensenplaatsen van
Nederland. Langs de Hoofdstraat ontstaat in
de loop van de 19de eeuw een aaneengesloten
lint van buitenhuizen en landgoederen. Tot in
deze eeuw wordt in Driebergen de ene villa na
de andere gebouwd.
Behoud 'gezichtsverlies'
Henkjan Derksen is al 20 jaar actief voor het
monument. Hij was de initiatiefnemer van de
acties voor het behoud van het seminarie van
Driebergen. Deze actie heeft regionaal en zelfs
landelijk heel wat aandacht gekregen, ook van
Heemschut. Een zes jaar lange strijd heeft niet
mogen baten. In 1984 is het seminariegebouw
gesloopt. Toch is de actie niet tevergeefs
geweest. In die tijd is de kiem gelegd voor een
herwaardering van historisch Driebergen. In de
nieuwbouw die op de plek van het seminariege
bouw is gerealiseerd, is dit terug te zien.
Stedenbouwkundig is hier zorgvuldig te werk
gegaan. De weidsheid van het seminariepark is
gerespecteerd.
Door deze en volgende acties heeft Derksen
het politieke vak geleerd. 'Waar ik vooral
tegenaan liep, was het prestige dat aan zo'n
project verbonden wordt. Sloop werd een poli-
28
