Nieuwe uitgaven
Anne-Marie ten Cate
juni 1999
Heemschut
25
Atlas van historische vestingwerken in Nederland
.V'1
Stichting Menno van Ccjehooi
Historische vestingen Limburg
In de serie Atlas van historische
vestingwerken Nederland
verscheen na Noord Brabant,
begin maart het deel 'Limburg'
onder redactie van de
Studieominissie van de Stichting
Menno van Coehoorn, bestaande
uito.a.^. Baalbergen, J.P.C.M. van
Hoof en T. de Rnajf. Een team van
16 auteurs, vrijwel allen uit
Limburg, werkte mee aan dit
overzichtelijke naslagwerk.
Allereerst bevat het boek twee
inleidende hoofdstukken. Het
eerste behandelt de staatkundige
ontwikkeling, de krijgshistorische
gebeurtenissen en de geografische
situatie; het tweede de specifieke
Limburgse vestingbouwkundige
ontwikkelingen. Het huidige
grondgebied van de provincie is
pas in 1867 volledig in Nederland
geïntegreerd. Het is vaak toneel
van gewapende strijd geweest.
Overal in de provincie, getuigt
deze studie, zijn sporen van verde
digingswerken uit verschillende
perioden aan te treffen. Na de
inleidingen volgen 24 hoofdstuk
ken met objectbeschrijvingen, van
noord naar zuid en volgens een
vast patroon. In de laatste hoofd
stukken komen kleinere werken
aan bod zoals versterkte kastelen,
landweren en kazematten.
De atlas is voorzien van vele
afbeeldingen, kaarten, plattegron-
den.Zutphen, de Walburg Pers,
1999.175p. ISBN90 5730.048.5.
Prijs f49,50.
Leiden
Onder redactie van Wibo Burgers,
die regelmatig voor Heemschut
schrijft, verscheen 'Het spoor van de
industriële revolutie in een Hollandse
stad; een wandeling langs twintig
monumenten van bedrijf en techniek
in Leiden'. Vanaf ca 1960 werd de
ene na de andere fabriek in de
industriestad Leiden gesloten en
woedde er een kaalslag. Toch
werd menig gebouw, mede dankzij
de inzet van STIEL (Stichting
Industrieel Erfgoed Leiden)
behouden en hergebruikt. Een
wandeling van ca drie uur, maar
men kan ook met de fiets, voert
langs interessante monumenten,
die in samenwerking met de
ANWB inmiddels zijn voorzien
van informatieborden. In het
boekje wordt de geschiedenis van
de twintig monumenten in het
kort beschreven en afgebeeld.
Het boekje is te verkrijgen bij de
plaatselijke boekhandels en het
stadskantoor.
Leiden, Primavera Pers, 1998. 90p.
ISBN 90 74310 51 6. Prijs ca f 10,-
Het catalogushuis
Een titel die ik de trouwe boeken
rubrieklezer niet wil onthouden is
'Het kant -en-klaar huis; standaard
en karakter in de woningcatalogus',
dat werd samengesteld door Daan
Bakker en Christian Rapp. In het
boek wordt een beschrijving
gegeven van het fenomeen catalo
gushuis aan de hand van de
ontstaansgeschiedenis, de functies,
de rol van de architect en de doel
groepen. Serieproductie hoeft met
de huidige technische vernieuwin
gen niet meer te leiden tot unifor
miteit, dus de rol van de architect
kan groter worden. En de rol van
de producent, die de diversiteit
aan producten aanbiedt kan
verminderen. Steeds meer huizen,
in welke prijsklasse dan ook,
komen uit catalogi.
Het zijn standaardproducten,
waaraan alleen nog maar grond
moet worden toegevoegd.
Historische voorbeelden in dit
boek tonen aan dat men zelf
pasklare keuzes kan maken. Het
instanthuis zou zijn ontstaan
tijdens de industriële revolutie,
toen mechanisering van arbeid
mogelijk werd en de produktie
opgevoerd. Schrijvers tonen
echter aan dat de architectonische
oorsprong van het huidige instan
thuis zijn oorsprong vindt in de
16de-eeuwse traktaten, die op hun
beurt in feite weer teruggrijpen op
Vitruvius (eerste eeuw voor
Christus). De van de traktaten
afgeleide handboeken verspreid
den zich in ras tempo over de
gehele westerse wereld. En iedere
eeuw brengt daarna eigen voor
beelden en ontwikkelingen, die
overigens ook per land duidelijke
verschillen tonen. De huidige
Nederlandse catalogushuizen
werden door de auteurs in een
apart hoofdstuk geïnventariseerd,
afgebeeld, beschreven en herleid
tot standaardgegevens. Het is een
gedurfde bewering dat het stan
daardhuis, via de Italiaanse renais
sance teruggrijpt op Vitruvius.
Het is juist daarom een leuk en
verfrissend boek. En men ziet
wellicht met geheel andere ogen
onze gebouwde omgeving. Met
wat meer inspiratie is eenvoudig
meer variatie mogelijk.
Rotterdam, NAi-uitgevers, 1998,
200p. ISBN90 5662 105. Prijs
f35,-
Roodbaard
In de Bonas-reeks verscheen,
hoewel gepland in 1998, begin dit
jaar 'L.P. Roodbaard (17821851);
een tuinarchitect m.etschildersogen'
door drs Rita Mulder-Radetzky; zij
verricht sedert 1979 studie naar
het werk van de meester, die voor
namelijk voor de Friese,
Groningse en Drentse elite
werkte. In het boekje wordt de
meest recente stand van zaken in
het Roodbaardonderzoek
verwerkt. Behalve de oeuvrelijst
van ontwerpen en deelontwerpen
(gezamenlijk met andere architec
ten) bevat het boek een biografie
over leven en werk van de tuinar
chitect. Er worden enkele ontwer
pen nader beschreven. Zijn
bekendste werken zijn de
Prinsentuin, alsmede de herin
richting van de bolwerken en de
Algemene Begraafplaats te
Leeuwarden, waar hijzelf in 1851
werd bijgezet.
In de vergetelheid geraakt kwam
Roodbaards werk dankzij een
tentoonstelling in het Fries
Museum in 1979 in de belangstel
ling. Onderzoek wees uit dat hij
één van de meest vernieuwende
vertegenwoordigers is van de
romantische landschapsstijl van
ons land. Opvallend zijn de orga
nische grillige (cel)vormige
perken en vijvers. Er worden
steeds meer ontwerpen ontdekt,
waarvan de meest recente de Brink
te Assen is. Zijn oeuvre - thans zijn
57 ontwerpen bekend - blijkt nog
steeds niet compleet.
Rotterdam, NAi-uitgevers, 1999.
80 p. ISBN 90 802401 8 4. Prijs ca
f 25,—. U kunt zich abonneren op de
Bonas-reeks voorf 135,—per jaar.
Daarvoor ontvangt U 6 deeltjes.
Sonsbeek 100 jaar
Bij uitgeverij Waanders verscheen
het jubileumboek 'Sonsbeek; stads
park van Arnhem' onder redactie
van P.R.A. van Iddekinge, P.L.A.
Janssen, Wilde Jonge.a. Dit jubi
leumboek verscheen in opdracht
van de Stichting Sonsbeek
Stadspark om te vieren dat het
enorme landgoed Sonsbeek, dat
eigendom was van de familie Van
Heeckeren van Enghuizen, 100
jaar geleden aan de Gemeente
Arnhem werd verkocht. Een deel
van het landgoed werd voor
bebouwing gebruikt en een deel
als openbaar park bestemd. Ook
liggen de dierentuin en het
Openlucht Museum op het
terrein. Sedert 1965 is deze groen-
oase temidden van de Arnhemse
woonwijken rijksmonument, het
eerste 'groene' monument van
Nederland, niet als stadspark...
(want dat was het Vondelpark te
Amsterdam), maar als buiten
plaats. Beschreven wordt de
ontstaansgeschiedenis van het
enorme landgoed (500 ha)
Sonsbeek, en hoe de oorspronke
lijke buitenplaats (ca 67 ha) werd
omgevormd tot stadspark.
Zwolle, Waanders, 1999. 232 p.
ISBN 90 400 9259 1 (paperback) en
90 400 9260 5 (gebonden).
Respectievelijk f49,95 en f65,—.
