Het oude land van Noord- en
Midden-Limburg
Mariëtte Polman
Gecreosoteerde vurenhouten Wickespalen in een keurige rij
hebben op de meeste plekken in het Nederlandse landschap de
oorspronkelijke afrastering van houtwallen en geurende
meidoornheggen verdrongen. Ook in Noord- en Midden-Limburg
zijn inmiddels talrijke cultuurlandschappelijke sporen voorgoed
weggevaagd. Maar voor wie goed kijkt zijn er nog veel
interessante elementen te herkennen die behoren tot het
landschappelijk erfgoed van deze streek.
14
Heemschut
Om met wat rest zo goed mogelijk om te gaan
is kennis van de historisch gegroeide structuur
van wezensbelang. Zonder dat inzicht is een
zorgvuldig ruimtelijk beleid uitgesloten. Dat is
de overtuigende mening van historisch-
geograaf Hans Renes, universitair docent in
Utrecht, die binnenkort gaat promoveren op
het cultuurlandschap van Noord- en Midden-
Limburg.
Er is in ons land bijna geen natuurgebied meer
waar je niet wordt aangestaard door de glazige
ogen van oerrunderen, Schotse Hooglanders,
bizons, springbokken of, in de nabije toekomst,
wolven. Tja, wilde beesten horen nou eenmaal
in een echt natuurlandschap denk je dan. Maar
dat blijkt een simplistische gedachte. Want
Nederland kent geen natuur. Alles wat daar op
lijkt is geen natuur maar cultuur. Een cultuur
landschap is het landschap zoals dat onder
menselijke invloed is gevormd. Heel
Nederland dus. Kavelpatronen, ligging van
land- en waterwegen, dorpen en akkers... het is
allemaal ontworpen en in vele eeuwen tot stand
gekomen. Het resultaat is een landschap met
een hoogst eigen identiteit en een unieke
beeldwaarde.
In de loop van de tijd verdwenen veel karakte
ristieke waarden onder de mantel van de eigen
tijdse functionaliteit: een rigoureus proces dat
leidde tot een zichtbare verarming en vervlak
king van het, vanouds, diverse landschapsbeeld.
Herkenbaarheid van het landschap
Renes maakt zich ernstig zorgen over het
voortschreidende verlies aan samenhang tussen
de dorpen en het buitengebied. Met name de
laatste 50 jaar is het kenmerkende cultuurland
schap hevig op de schop gegaan. In grote delen
van Noord- en Midden-Limburg verdwenen
de oude landschappen of bleven hooguit in
summiere vorm bestaan. Kronkelende rivieren
en beken werden gekanaliseerd. Slingerende
landweggetjes, bochtige houtwallen, heggen,
Directeurswoning ontginningsmaatschappij in
Criendsveen. Foto's Mariëtte Polman
Griendtsveen: strakke turfvaarten, ijzeren
ophaalbruggen en opzichterswoningen.
De vluchtschans van Boshoven wordt nog
steeds door een 'gracht' omgeven.
De oorspronkelijke wal verdween.
juni 1999
