Opgave deelname Heemschutdag
Heemschut
9
I
i
i
De excursie vindt plaats op zaterdag 4 september
1999. Het programma begint om 10.30 uur in
kasteel Ar een. Na de ontvangst met koffie en vlaai
volgt een gezamenlijk bezoek aan het kasteel en de
tuinen. Na de lunch kan gekozen worden uit een
vijftal programma's:
a) een rondleiding door het centrum van Arcen,
met zijn streektypische panden en het gemeente
huis van architect Kropholler (excursie te voet);
b) een bezoek via het pontveer aan Oud-Broekhuizen
met de lóde-eeuwse Nicolaaskerk, en aan
brouwerij 'Arcen';
c) een bezoek aan twee kloostercomplexen in Steyl;
d) bezichtiging van de Fossa Eugeniana, Walbeek
(Duitsland) en het 'Hoogwaterhuis' en de
'Hansenhof, in het buurtschap Hasselt;
e) een bezoek aan de watermolen van Arcen en een
tweede bezoek aan de kasteeltuinen
(excursie te voet).
De afsluiting van de excursie vindt onder genot van
een drankje plaats rond 16.30 uur in de kasteeltui
nen.
U kunt zich opgeven door overmaking van 50,- per
persoon op postbank rekeningnummer 124326
onder vermeiing van Heemschutdag Arcen.
Vermeld daarbij ook naar welk excursieprogramma
uw voorkeur ui tgaat. U kunt uw eerste en tweede
keuze kenbaar maken. De excursies zijn genummerd
a t/m e (zie boven). De prijs van 50,- is inclusief
toegang tot het kasteel en de kasteeltuinen, koffie
met vlaai, de lunch, het vervoer per bus van en naar
het station Venlo en de busexcursie 's middags. Zo'n
250 personen kunnen deelnemen U kunt zich tot 22
i augustus aanmelden. Deelnemers ontvangen een
bericht van bevestiging.
Nadere informatie: 020-6225292
Zie voor bereikbaarheid van Arcen kader op pag. 34
de nabijheid van water en droge, natte en woeste gronden
creëerde een ideale plek voor een sedentair bestaan. Van
de eerste bewoners zijn in het natuurgebied De Hamert
ten noorden van Arcen urnenvelden uit de Brons- en
Ijzertijd gevonden, en tevens zijn er gallo-germaanse
graven blootgelegd.
Sporen van bewoning zijn ook uit de tijd van de Romeinse
occupatie aangetroffen. De toponymische verklaring van
Arcen wordt ook teruggevoerd naar deze periode: alge
meen wordt aangenomen dat de naam Arcen is afgeleid
van het Latijnse Arx, hetgeen burcht betekent. Naast
restanten van villae die in de dorpen Schandelo en Lomm
zijn gevonden, zijn er sporen van Romeinse bewoning
aangetroffen op een plek die nu bekend staat als 'Op de
Steening'. De nederzetting was gelegen aan een weg
tussen de Maas en de kruising van de heerbanen Keulen-
Nijmegen en Xanten-Tongeren. De aangetroffen resten
rappelleren aan de sage van het 'verdronken dorp' die
sinds mensenheugenis in Arcen de ronde doet. Het
huidige Arcen ligt een kilometer zuidelijk van het
'verdronken dorp'.
Uit de meeste historische perioden zijn in Arcen en
Velden sporen van bewoning aangetroffen. Locale histo
rici mengen zich in de discussie tussen het Zuid-
Limburgse Elsloo en het Midden-Limburgse Asselt over
de vraag waar de Noormannen hun nederzettingAscloha'
(=essenbos) hadden. Sommigen menen dat het buurtschap
Hasselt bij Velden hier evenzeer aanspraak op kan maken.
De watermolen bij Arcen.
Foto Lucy Pbilippen-
Stevènhagen.
Speelbal
1064 is het jaar dat als het begin van de geschreven
geschiedenis van Arcen kan worden beschouwd. In dat
jaar schenken graaf Bruno en gravin lrmintrude het 'land
van Straelen' aan de AooxAnno II, aartsbisschop van
Keulen, gestichte abdij van Siegburg. Tot 'Strala' behoren
ook Arcen, Lomm, Schandelo en Hasselt. Deze over
dracht markeert tevens de aanvang van een periode
waarbij het lot van Arcen voortdurend bepaald werd door
een sinister samenspel van staatkundige twisten, adellijke
familievetes en een niet aflatende controverse met nabuur
Venlo. Speelbal van hogere machten, in die zin is Arcen
karakteristiek voor de Limburgse geschiedenis: een lapje
in de lappendeken, een enkel vakje op het internationale
schaakbord van grotere belangen, waar legers brandschat
tend doorheentrokken of waarop een bloedige slag werd
geleverd. Het geweld waarmee de voortdurende wisseling
van het soeverein gezag doorgaans gepaard ging,
verstoorde elke aanzet tot verbetering van de levensom
standigheden. Als rode draad door de geschiedenis van
Arcen loopt de strijd om het stapelrecht op de Maas.
Waarschijnlijk beschikte Arcen reeds voor 1330, het jaar
dat het als een vrije heerlijkheid binnen het Hertogdom
Gelre wordt erkend, over dit recht. Deze situatie veran
derde toen in 1343 hertog ReinoudII van Gelre Venlo
stadsrechten toekende en Arcen het handelsprivilege
ontnam. Arcen legde zich hier niet zo maar bij neer en
bleef zijn rol opeisen; van deze standvastigheid getuigt
heden ten dage nog het restant van de kort na 1400
gebouwde tolvesting. Vanwege haar defensieve functie
gedurende de Tachtigjarige Oorlog staat deze tol vesting
juni 1999
