het
Haarlem: maak iets van
Raaksgebied
Jan-Derk Gerritsen
Rakelings aan het Haarlemse stadshart
De enige kans, die Haarlem nog heeft een toegang van allure tot
zijn stad te maken, is een gedegen, deze monumentenstad
waardige, aanpak van het verloederde Raakscomplex.
6
Heemschut
april 1999
Haarlem heeft geen waardige entree
De entree vanuit het noorden loopt stuk op het
Stationsplein. Kom je uit het oosten dan is de
enige overgebleven stadspoort, de
Amsterdamse Poort, ook geen uitnodiging
binnen te komen. Of je moet de keuze voor de
gevangenis c.q. het alternatief langs de ook al
niet bewonderenswaardige Lange Herenvest
een demonstratie van stadspromotie vinden.
Wie uit het zuiden komt wordt bij het architec
tonisch weinig aantrekkelijk gemaakte
Houtplein eveneens vriendelijk verzocht de
stad niet in te komen.
Wél nieuws uit het westen
Het moet dus een uitdaging zijn via de weste
lijke toegang een panorama op de aloude
Damiatestad te gaan bieden met als bekroning
de Oude Bavo, die ook voor pelgrims eens als
een kathedraal van Chartres van verre zichtbaar
was. Van Ruysdael heeft ook van die kant af aan
de skyline dat Godshuis gepenseeld. Vanaf de
Westelijke Randweg biedt de Zijlweg dat
perspectief nog steeds. Maar botsend op de
Leidsevaart wordt men de Raaks in geleid, waar
misschien alleen nog het Hotel Die Raeckse,
dat op dit moment een verantwoorde face-lift
krijgt, een architect met gevoel voor historie
doet vermoeden. Die moét een andere oplei
ding hebben gehad dan de bedenker ooit van
een bovengrondse parkeergarage midden in
dit 'rakelings' aan het stadshart gelegen histori
sche stadsdeel. Jonger weliswaar dan de Grote
Markt, maar toch. Alles wat in deze verloederde
wijk nog aan monument of beeldbepalends
valt te beleven nodigt door die grauwe parkeer-
kolos slechts uit tot criminaliteit of wild-
plassen.
Entree Raaksgebied met links Hotel Die
Raeckse, rechts het Nova college en in het
midden Kerk 'De Hoeksteen'. Foto Henk Vijn.
Slopen
Geen wonder dat het merendeel van de uitge
nodigde projectontwikkelaars in sloop een
prima oplossing zagen. Al waren allen het
erover eens, dat de parkeergarage ondergronds
moest. Maar juist dat zou aanleiding hebben
kunnen zijn meer van het oude overeind te
houden dan Amvest (MAB-Dura) nu doet. Een
nipte meerderheid van de gemeenteraad koos
voor de visie van deze projectontwikkelaar, die
de Laurens Costerschool aan de Oude Zijlvest
(1906; architect L.J.C.Dumoni), toch al
gemeentelijk monument, en de Kerk van de
Nederlandse Protestantenbond aan de
Vestestraat( 1910; architect J.J. Noppen) - nu in
gebruik als wijnwinkel - in het plan wenst op te
nemen. In zijn visie is er geen plaats voor de
oude HBS, het Nova College (Frans Hals
College), eveneens aan de Zijlvest en ook van
Dumont. Tegenover Hotel Die Raeckse vormt
nu juist dit schoolgebouw een vertrouwde en
beeldbepalende entree van het Raakscomplex
vanaf de Leidse Vaart. Net zo min ziet Amvest
een mogelijkheid het kerkje van de Christelijk
Gereformeerde Gemeente 'De Hoeksteen'
bij dejacobstraat (ook van Noppen; 1912)
van de slopershamer te redden. Dit ondanks
het advies aan de gemeente Haarlem van
dr. A.J. Looyenga, de voorzitter van het
Cuypersgenootschap (afd. Amsterdam), dit
kerkje monumentwaardig te achten als een
voorbeeld van vernieuwende protestantse kerk
bouw, ingezet na 1895. Ook invloeden van
Berlage heeft hij bij dit kerkje aangetoond in
zijn kerkennota. Hoop putten wij nog uit het
feit, dat er wel een visie is van Amvest maar nog
geen plan. En uit de belofte van de woordvoer
der van deze projectontwikkelaar, de heer
Alderliest, dat 'bewoners en belangengroepen
bij de ontwikkeling van de plannen worden
betrokken'.
