De Kleine Scheere Sjoerdjantzen Vergeten monument op grens van Drenthe en Overijssel Ten zuidwesten van de oudste Drentse stad Coevorden, vlakbij de oude weg naar Gramsbergen, ligt aan de Kleine of Coevordense Vecht het bijzondere boerderij-complex De Kleine Scheere. Vroeger was de Kleine Vecht een speels door het landschap kronkelend riviertje maar nu is het grotendeels - zoals dat heet - genormaliseerd en is het nauwelijks nog als natuurlijk stroompje herkenbaar. De Kleine Vecht waterde oorspronkelijk af in de Overijsselse Vecht en vormde zo eeuwenlang de natuurlijke grens tussen Drenthe en Overijssel. 4 Heemschut april 1999 Strategisch Boerderij De Kleine Scheere wordt al meer dan vijf eeuwen door dezelfde familie Van der Scheer bewoond. Jammer genoeg zijn de gebouwen niet meer in hun oorspronkelijke staat, want het complex werd in de loop der tijden meer malen verwoest en weer opnieuw opgebouwd. En dat had alles te maken met de strategisch plaats van Coevorden: wie Noord-Nederland in wilde móést hier langs. De Scheere ging voor het laatst 'plat' toen zij in het begin van de 19de eeuw door terugtrek kende Franse troepen was verwoest. De huidige boerderij vertoont momenteel in zijn uiterlijke verschijningsvorm nog grotendeels de bouw stijl die een ingrijpende verbouwing aan het eind van de 19de met zich meebracht. Daarvóór was het woongedeelte al meermalen verbouwd en uitgebreid. Bentheimer zandsteen Tot het oudste gedeelte van De Kleine Scheere hoort de grote woonkeuken met een uit 1865 daterende schouw waarvan de wanden gesierd worden door fraaie ornamenttegels voorzien van bijbelse voorstellingen. Ook de zogeheten melkkamer heeft nog zijn oorspronkelijke tegelwanden. Uitwendig kreeg de woning met de verbouwing uit 1895 haar karakteristieke, classicistisch georiënteerde, symmetrische gevelindeling. Ook het bedrijfsgedeelte met zijn zware gebin ten heeft in de loop der tijden verschillende aanpassingen ondergaan. Opvallend is dat de stalmuren zijn opgetrokken op een fundering van Bentheimer zandsteen blokken van verschillende lengtes die vrijwel direct op het maaiveld, dus niet ingegraven, zijn gelegd. Een bouwwijze overigens die in deze streken niet ongewoon is. In de stal liggen twee tweepaards troggen en één driepaards trog van Bentheimer steen nog op hun oorspronkelijke plaats. De achtergevel is voorzien van een in het Schoonebeekse en Twentse gebruikelijke tuit- gevel met verticale beplanking. Het erf kent nog de oorspronkelijke indeling van Drentse boerentuinen: een siertuin, een moestuin, een boomgaard en zelfs een erfbosje. Ook de heggen van 'gewone' meidoorn en 'chique' haagbeuk zijn nog grotendeels aanwe zig. Op dit erf bevindt zich voorts een gemet selde ronde waterput met opbouw in Bentheimer steen. Ook nog aanwezig is - zij het niet geheel compleet - het cirkelvormige 'rosmolenpad' van veldkeien. Gezien het voorgaande mag het wellicht enige verwondering wekken dat dit pand tot nu toe op elke monumentenlijst ontbrak. Ook bij het enige jaren geleden in Drenthe uitgevoerde Monumenten Inventarisatie Project (MIP) is De Kleine Scheere op de zeef blijven liggen. Misschien is dit te wijten aan de wat eenzame ligging van dit complex op het uiterste randje van de provincie Drenthe. Slag bij Ane Toch is het niet alleen dit agrarisch complex op zich dat plaatsing ervan op de lijst van beschermde monumenten zou wettigen. Gesteld mag wel worden dat het gehele gebied rond De Kleine Scheere van cultuurhistorisch belang is voor Drenthe. Eeuwenlang is de streek rond Coevorden strijdtoneel geweest wegens haar strategische ligging, op de over gangvan moerasgebieden naar de hogere gronden van het Drentse plateau. Reeds in 1227 was deze streek het decor van een veldslag geleverd tussen de burggraaf van Coevorden met een legertje opstandige Drenten tegen zijn leenheer de bisschop van Utrecht, Otto II van Lippe. Het leger van de bisschop leed een smadelijke nederlaag en de bisschop kwam jammerlijk om in de moerassen ten zuiden van De Kleine Scheere. Weliswaar is deze veldslag bekend als de slag bij Ane, aldus vernoemd naar een vlek, hemelsbreed zo'n 5 km zuid-west- waarts van De Kleine Scheere gelegen, maar bodemvondsten in de directe omgeving van het boerderijencomplex geven grond aan het vermoeden dat de slag eerder in de nabijheid van deze boerderij heeft plaats gevonden dan bij Ane. Het belang van de slag bij Ane voor Drenthe als gewest is bovendien geweest dat de uitkomst ervan van indirect belang is geweest voor het ontstaan van Assen als hoofdplaats van de provincie Drenthe. Maar dat is een ander verhaal. Het zal duidelijk zijn dat Heemschut Drenthe het verzoek van de eigenaar tot plaatsing van dit boerderijencomplex op de Rijks-, monumentenlijst van harte heeft ondersteund. lng. Sj. Jantzen uit Assen is lid van de provinciale commissie Heemschut Drenthe. Tot voor kort was hij technisch adviseur van de commissie.

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1999 | | pagina 6