Cultuurhistorische factor 'hot item'
Jaap Kamerling
Staatssecretaris Rik van der Ploeg: nog hoger op de politieke agenda
Bij de inrichting van ons land en de vormgeving van de gebouwde
omgeving wordt de cultuurhistorische factor nog onvoldoende
benut.
Dat zei NCM-voorzitter Han Lammers op de 25ste landelijke
Monumentenstudiedag in de Utrechtse St. Gertrudiskerk.
36
Heemschut
april 1999
Op deze studiedag gaf een aantal sprekers een
visie op de manier, waarop je kunt omgaan met
cultuurhistorische waarden bij het maken van
plannen bijvoorbeeld voor een nieuwbouwwijk.
Staatssecretaris Rik van der Ploeg was ook van de
partij en hij hield een enthousiasmerend
betoog.
Monumentenzorg en ruimtelijke ordening
moeten als item hoog op de politieke agenda
komen, vond hij.
Vroeger ging de discussie over asfalt versus
milieu, nu moet het vooral gaan over het
betrekken van de cultuurhistorische factor bij
het maken van ruimtelijke plannen. Als er iets
'maakbaar' is in de samenleving, dan is dat wel
bij de herinrichting van ons land en als je
ergens cultuur concreet kunt maken dan is dat
wel bij het toepassen van de cultuurhistorische
factor. Ruimtelijke ordening is tot nu toe nog te
veel een soort technocratische planologie van
het platte vlak.
Het gaat bij die ordening om de culturele
opgave het immateriële te verbinden met het
materiële.
Er is, volgens de staatssecretaris al veel goeds
gebeurd op dit gebied in binnensteden als die
van Maastricht en er heeft een goede kruisbe
stuiving plaatsgevonden tussen monumenten
zorg en stadsvernieuwing. De monumenten
zorg moet nu echter allianties aangaan met het
ruimtelijk beleid van minister Pronk (VROM)
en het grote stedenbeleid van staatssecretaris
Van Boxtel.
Crands Projects
De herinrichting van het hoofdstedelijke
Oostelijk Havengebied noemde Amsterdammer
Van der Ploeg een goed voorbeeld van het
betrekken van de cultuurhistorische factor bij
de planologie.
De oude eilandenstructuur is gerespecteerd en
de monumentale pakhuizen worden herbe
stemd. De geest van de oorspronkelijke plek is
gebleven, het verleden is nog steeds voelbaar.
De erfgoedorganisaties kunnen een belangrijke
rol spelen bij het aandragen van ideeën voor
herinrichting.
We zijn er echter nog niet, vond hij. Er moet
een integrale visie komen, die monumenten
zorg, ruimtelijke ordening, architectuur en
archeologie met elkaar verbindt.
De onlangs gelanceerde startnota ruimtelijke
ordening - de houtskoolschets - vond de staats
secretaris onvoldoende. Dë discussie mag zich
niet gaan beperken tot de vraag of er gebouwde
corridors moeten komen langs de snelwegen.
De Stelling van Amsterdam en de Nieuwe
Hollandse Waterlinie noemde Van der Ploeg
'grands projects', die de toepassing van de
cultuurhistorische factor duidelijk kunnen gaan
maken.
Het Belvedere-project (zie Heemschut van
februari) is een goed voertuig om de vijfde nota
Ruimtelijke Ordening vorm te geven,
en kan als breekijzer fungeren. De staats
secretaris heeft veel vertrouwen in de toekomst.
Cultuurhistorie is een hot item, aan het worden.
Fonds
Van der Ploeg lanceerde ook het idee van een
speciaal fonds voor het geven van impulsen aan
cultuurhistorische investeringen.
Mr. F.de Zeetiw, oud-Gedeputeerde van
Noord-Holland werkt tegenwoordig bij het
Bouwfonds Woningbouw en staat nog steeds
heel positief tegenover de cultuurhistorische
factor. De projectontwikkelaar is van boeman
bondgenoot geworden van de monumenten
zorg. De markt heeft het belang van de cultuur
ontdekt. Wel signaleerde hij, dat in het lande
lijk gebied de culturele factor veel zwakker staat
dan in stad. Hij zag weinig in het nieuwe fonds
van Rik van der Ploeg. Daar horen weer
aanvraagprocedures bij en zo. Versterk liever
de bestaande kanalen als het Nationaal
Restauratiefonds. Over de startnota ruimtelijke
ordening was hij weinig enthousiast. Begrippen
als corridor en netwerksteden zijn uiterst vaag.
Wethouder drs. J.H.Eigeman mocht illustreren
hoe in zijn Culemborg de historische factor
Tussen de middag in de St. Certrudiskapel.
Foto C. de Vocht.
recht wordt gedaan via de zogeheten cultuur
historische effectrapportage ('cher'). Een inspi
rerend voorbeeld.
Groene Poldermodel uitbreiden
NCM-voorzitter Lammers, die binnenkort
wordt opgevolgd als voorzitter door mr.
B.Staal, Commissaris van de Koningin in
Utrecht, constateerde, dat aan de tafel van het
Groene Poldermodel de cultuurhistorische
sector nog ontbreekt. Dat moet anders worden.
Het NCM is ook niet erg tevreden over de
startnota. De indeling van die nota in parels,
verbeteringsgebieden en basiskwaliteits
gebieden is niet terecht. Bij alle plannen moet
immers de cultuurhistorische factor worden
ingebracht.
Je moet het land dan niet bij voorbaat indelen
in gebieden met verschillende status.
En wat de regelgeving betreft pleitte hij voor
continuïteit.
De monumentenzorg is niet gebaat bij te veel
verandering. Aansluiten bij bestaande regelge
ving heeft de voorkeur boven het verzinnen van
nieuwe structuren en regelingen. De monu
mentenzorg is al moeilijk genoeg.
