Monumentaal Roermond I Willem Cartigny Op 5 en 6 juni voeren de Monumentendagen van Heemschut ons naar Roermond (zie pag. 22). Hieronder iets over de geschiedenis van deze stad en de problemen rond de monumentenzorg. Roermond is één van de oudste steden van Nederland. De stadsvorming van de al veel langer bestaande vlek bereikte zijn voltooiing aan het eind van de 12de eeuw, toen de eerste Voogden van de graven van Gelder hun intrede deden. 30 Heemschut De voorstad St. Jacob vanaf de toren van de kathedrale kerk. Oud en nieuw geïntegreerd. Geschiedenis Begin 13de eeuw werd de stad door de Duitse keizer Otto verwoest, maar opnieuw opge bouwd. Daarbij vormde de stichting van de adellijke Munsterabdij door de graaf van Gelder met zijn moeder als eerste abdis een belangrijke stimulans. Roermond werd al snel het centrum van het zogenaamde Overkwartier van Gelder (naast de drie 'Neder-kwartieren' Arnhem, Nijmegen en Zutphen) en bleef die positie gedurende vele eeuwen houden; eigen lijk tot aan de Franse tijd, maar toen was het Overkwartier reeds opgesplitst over een aantal staten-heren. Haar bloeitijd bereikte de stad als Hanzestad (lakennijverheid!) én hoofdzetel van het Overkwartier van het hertogdom Gelder. Aansluitend wist de stad diverse bestuursfunc ties binnen de poorten te halen, bijvoorbeeld - sedert 1559 - de bisschopszetel en vanaf 1580 de Gelderse Rekenkamer en het Souverein Hof van Gelder, en uiteraard was de stad de vesti gingsplaats van de Staten van het Overkwartier. Grote branden teisterden overigens de stad in 1554en 1665. De stad telde vele klooster- en onderwijsinstel lingen die in belangrijke mate stratenpatroon en karakter van de stad meevormden. Aan die rijke geschiedenis dankt de stad zijn nog steeds monumentale karakter. Overigens heeft de stad aan de buitenzijde vooral een 19de en 20ste-eeuws aanzien, waarachter dan veelal een ouder, soms middeleeuws, restant schuilt. Dat 19de-eeuwse aanzien heeft voor een deel ook te maken met de bloei van diverse kunst werkplaatsen in deze eeuw. De bekendste daarvan zijn de glas-in-lood-ateliers (met name de firma Nicolas) en de ateliers voor kerkelijke kunst van Cuypers/Stoltzenberg, waarvan de produkten over heel Nederland en het buiten land uitzwierven. De architect Pierre Cuypers en zijn zoon Jos Cuypers hebben in belangrijke mate bijgedragen tot het architectonisch beeld van de stad. Alhoewel Roermond de tweede monumenten- stad van Limburg is (na Maastricht uiteraard) en er in een straal van zo'n 50 km rondom de stad geen gelijkwaardige monumenten-metro- pool te vinden is, is dit feit tamelijk onbekend. De stad timmert nog veel te weinig aan de weg met zijn monumentaal erfgoed. Mede om daar de nodige verandering in aan te brengen is Stichting Ruimte opgericht. De stichting Ruimte 'Ruimte' is een stichting die begin 1997 is opgericht, voortbouwend op het initiatief van een aantal 'monumentenfanaten.' Zij geeft o.a. het kwartaalblad Ruimtelijk uit. Ruimte is opgericht omdat we vonden dat het in een aantal opzichten slecht is gesteld met het monumentaal erfgoed in de stad. Voorbeelden liggen er met name op het terrein van een aantal vervallen en al vele jaren leegstaande monumenten. Het gaat veelal om de zogeheten kanjers: de voormalige muziekschool aan de Swalmerstraat, het voormalig bisschoppelijk seminarie aan de Veldstraat, de Roersingel- panden 3 t/m 6, de Mouterij aan het spoor, de ECI-centrale, het Christoffelhuis aan de Lindanusstraat, het voorheen bisschoppelijk paleis/paleis van Justitie, enz. Dit zijn dan panden die vooralsnog aan de slopershamer wisten te ontkomen. Andere panden lukte dat niet: boerderij 't Ham, een oude Munsterbezitting, de Tramremise en expedi tiegebouw van de LTM op de gemeentewerf, de Roodververij in Herten, en ook diverse kost bare interieurs, zoals Van Munsterplein 1/2 en de Oudenborch in Meruin. Daarnaast vielen vele kleinere relicten ten prooi aan noncha lance, desinteresse e.d. Een sprekend voor beeld: de middeleeuwse bestrating van de Gats aan de Roerkade-uitgang, waarvan de gemeente het kennelijk nodig vond deze een 'moderner' aanzien te geven. Achterstand Roermond heeft hier en zeker ook op het terrein van de gemeentelijke monumentenzorg en archeologie een flinke achterstand in te halen. De gemeentelijke lijst bestaat bijvoor beeld slechts in rudimentaire vorm, terwijl de lijst al 5 jaar geleden gecompleteerd had moeten zijn. Daarnaast willen we graag dat er meer aandacht komt voor de moderne vormgeving, architec tuur hoeft niet enkel functioneel (en dus lelijk?) te zijn. Stadsschoon weerspiegelt zich in het oude en het nieuwe. We willen zeker niet alles bewaren, maar wel voorkomen dat er, zoals tot nu toe te vaak is gebeurd, onoordeelkundig en april 1999

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1999 | | pagina 32