Column Corridors februari 1999 Heemschut 3 wetende dat de cultuurhistorie meer kansen biedt dan bedreigingen, dat heeft de ervaring namelijk geleerd. Bouwers zeiden vaak: van cultuurhistorie heb je alleen maar last, dat is een blok aan je been, dat levert vertraging op. Maar als je er op een andere manier naar kijkt, zie je dat de zogenaamde belemmering juist kansen inhoudt. Dat je, door rekening te houden met de cultuurhistorie, een veel beter en interessanter product kunt maken.' Fort Andries 'Ik zag een leuk voorbeeld in het blad Rivieren magazine. In 10 pagina's wordt het in 1815 tegen een opnieuw dreigende Franse invasie gebouwde nieuwe Fort Andries in het Land van Maas en Waal belicht. (Het oude Fort Andries dateert uit 1599, de Tachtigjarige Oorlog). In het nieuwere Fort zijn nu allerhande bedrijven en organisaties gevestigd. Verder hebben beide forten geleid tot natuurontwikkeling in het gebied, in de waterrijke omgeving zijn nieuwe veren aangelegd, er zijn routes ontwikkeld, er is toerisme op gang gekomen, werkgelegenheid ontstaan. Het startpunt was alleen het fort, maar dankzij bestudering van de cultuurhisto rie kwam er van alles tot ontwikkeling. Dat is precies waar Belvedere voor staat: een ontwik kelingsgerichte visie. We worstelen op dit mo ment met een waterproblematiek. We hebben steeds maar doorgebouwd, maar roepen tegen woordig dat er ruimte moet zijn voor het water. De cultuurhistorie kan daarbij antwoorden geven. Neem de Hollandsche Waterlinie. De Hollandsche Waterlinie is een schoolvoorbeeld van waterbeheersing, maar een aantal technie ken die we vroeger toepasten, zijn we gewoon vergeten. De cultuurhistorie geeft een heleboel antwoorden voor de problemen waarmee we worstelen.' Waardenkaart Het meest tot de verbeelding sprekende resul taatvan Belvedere is de Waardenkaart cultuur historie van Nederland. Gereed in april en dus nog niet voor publicatie beschikbaar. Niet zonder enige trots vouwt Frank Strolenberg een voorlopige waardenkaart van Nederland uiteen die inderdaad heel publicabel is, met veel rood ter aanduiding van gebieden waar ultieme cultuurhistorische waarden heersen. 'Als we gebieden met cultuurhistorische waarden op de kaart hebben gezet, krijgen ze een bepaal de status, maar pas een planologische op basis van de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening die in december verschijnt. Alleen als onze adviezen worden opgenomen in deze nota. De nota doet naar verwachting een aantal uitspraken. Vermeldt gebieden die voorgedra gen zijn door Belvedere als zijnde van uitzon derlijk belang. Dat betekent dat als een plan nenmaker, een gemeente, iets wil doen, er bepaalde regels in acht genomen moeten Ingang in het oude fort St.Andries. worden, dat ze de cultuurhistorie dus niet kunnen veronachtzamen. Daarnaast kunnen we kijken of we een aantal van die gebieden, die heel erg belangrijk zijn of heel erg bedreigd worden, een nog sterkere status moeten geven, een gebiedsgerichte bescherming kunnen opleggen door middel van een planologische kernbeslissing (PKB). Dat is dan stap 2 in het beschermingsproces.' Op die manier kunnen er eindelijk een soort historisch-geografische monumenten aange wezen worden, die een bescherming genieten, vergelijkbaar met bouwkundige monumenten. 'Ideaal zou het zijn als gemeenten een goede opdrachtgeversrol kunnen vervullen. Dat ze weten waar ze informatie over cultuurhistori sche aspecten moeten halen. Op dit moment weten ze vaak niet wat het belang is van de cultuurhistorie, hoe je ermee moet omgaan, ze weten de weg niet te vinden in het bos van instellingen en deskundigen. Ook architecten en stedenbouwkundigen moeten worden opge leid, zodat ze historische analyses kunnen maken van gebieden waar ze werken, en niet op een blanco pagina beginnen te schetsen. Ideaal is dat iedereen beseft dat je in een traditie bouwt, en in eerste instantie naar het verleden kijkt.' In april komt het Belvedere-project, dat dan anderhalfjaar loopt, met haar nota uit. Daarin wordt onder meer veel nadruk gelegd op het verwerven van cultuurhistorische kennis. 'Kennisontwikkeling en kennisoverdracht is enorm belangrijk. We willen graag master classes organiseren, we willen niets minder dan een maatschappelijk debat. Niet iets in de marge.' Frank Strolenberg pleit ervoor alle kennis die lokaal aanwezig is, te bundelen ten behoeve van gemeenten. De kennis en ervaring die een particuliere organisatie als Heemschut bezit, is dan ook meer dan welkom. Belvedere staat voor: Beleid voor het verleden in de ruimtelijke orde. De randen van onze snelwegen worden in hoog tempo volgebouwd met bedrijfsgebouwen, busi- ness-parken en meubelboulevards. En er staan de komende jaren nog 250 nieuwe locaties - goed voor .16.000 hectare - op stapel. Onderzoeksinstituut Rigo breekt in een rapport de staf over de treurige eentonigheid van die bedrijfsparken. 'Overdag is het een kakafonie van kleur, verkeer, uithangborden, autos's, vrachtwagens, wandelaars, hijskranen, tracto ren, benzinestations, billboards, vlaggen, tuinen, beeldende kunst, lantaarnpalen, glas en water, 's Nachts is alles donker en leeg', aldus onder zoeker Van Rossum in Trouw. Volgens hem beseffen gemeentenbesturen, stedenbouwkun digen en werkgevers niet dat zulke eenvormige terreinen het aanzien van Nederland schaden. In het buitenland worden nog wel eens succes volle pogingen gedaan wonen en werken te inte greren. Maar waar bij ons in de Vinex-wijken ten minste op papier die integratie wordt nagestreefd komt dat bij die plannen voor nieuwe bedrijfsterrei nen gewoon niet voor. Ook de met de mond beleden integratie met het landschap blijkt in de plannen voor nieuwe bedrijfsterreinen een onbereikbaar ideaal. Tegen deze achtergrond is het plan van minister Pronk om assen van verstedelijking - corridors - toe te laten langs de bestaande uitvalswegen van de stad nogal riskant. De minister wil aansluiten op de bestaande ontwikkeling en de corridors mogen de vitaliteit van onze steden natuurlijk niet aantasten. Dreigt hier echter niet het gevaar, dat de beter bereikbare corridors de steden juist zullen leegzuigen, zodat die verloe deren tot getto's voor economisch zwakkeren? En zullen gemeenten, die dol zijn op nieuwe bedrijven, zich echt willen houden aan de grenzen van de corridors waardoor het hele landelijk gebied tussen steden dicht dreigt te slibben? En wie garandeert, dat er binnen de corridors zelf aantrekkelijke woon/werk-milieus gaan ontstaan. Uit het onderzoek van Rigo blijkt, dat de plannen voor nieuwe bedrijfsterreinen hele maal niet in functiemenging voorzien. Gelukkig is Pronk geen zacht gekookt eitje en wil hij sturender gaan optreden. Hij bekritiseert in de NRC de gemeenten, die zich niet aan bestemmingsplannen houden en maakt zich zorgen over de lelijke bebouwing, zoals die bijvoorbeeld tussen Den Haag en Leiden oprukt. De houtskoolschets, die Pronk nu heeft geproduceerd, is gelukkig nog maar een eerste aanzet voor de Vijfde Nota R.O. Laat de minister zich nog eens verduidelijken en aange ven hoe hij de ontwikkeling kan sturen. Maar laat hij vooral het idee van de compacte stad overeind houden en wat meer denken in de rich ting van dubbel gebruik van ruimte door over kapping van wegen.(Zie ook pag.14 over het dichtbevolkte Voorburg). WAARNEMER

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1999 | | pagina 5