Heemschut
23
Poldergezicht.
bedreigingen. Zoals overal speelt ook hier het
functieverlies van de oude boerderijen. Slechts
enkele boerderijen zijn beschermd als rijks-,
provinciaal- of gemeentelijk monument. Dat
wil echter niet zeggen dat de overige boerde
rijen zomaar gemist kunnen worden. Het is ook
bier weer de optelsom van meer vooraan
staande, opvallende exemplaren en meer
bescheiden vormgegeven boerderijen die het
karakter en de sfeer bepaalt. Blijven de boerde
rijen zelf door restauratie en herbestemming
gespaard dan loopt hun directe omgeving - het
erf - wel gevaar. Zorgelijk wordt in het
Actieplan Cultureel Erfgoed geconstateerd dat
veel erfbeplantingen eerder op de Veluwe
lijken thuis te horen dan in een veenweidene-
derzetting in het Groene Hart. Het verdwijnen
van oude houten bruggen en hekken zorgt voor
verdere aantasting van het historische beeld. In
de dorpskom wordt soms terugliggend ten
opzichte van de oude rooilijn gebouwd en
erbuiten worden openingen tussen boerderijen
volgebouwd. Deze dichtslibbing naar de uitein
den van het bebouwingslint toe maakt dat de
kom en die uiteinden steeds meer op elkaar
gaan lijken. Dichter op elkaar en steniger, de
zaak vervlakt.
Sluipend proces
De aanleg van de provinciale weg veroorzaakte
ook veel meer zwaar verkeer door het dorp
heen en dit kostte Aarlanderveen zijn karakte
ristieke valbrug tussen de Dorpsstraat en het
Zuideinde. Er is in Aarlanderveen veelal geen
sprake van grootscheepse aantasting en
verwoesting in één keer, het gaat hier meer om
een geleidelijk, sluipend proces dat evenwel op
langere termijn niet minder rampzalig hoeft uit
te pakken.
Beschermingsmaatregelen
Het gemeentebestuur van Alphen aan de Rijn
gaf al in het bestemmingsplan uit 1992 aan, dat
voor Aarlanderveen gestreefd moet worden
naar behoud van bestaande ruimtelijke en
cultuurhistorische kwaliteit(en). Het gevaar van
stilstand, en daarmee achteruitgang, ligt dan op
de loer. Op heel bescheiden schaal en nauw
keurig omschreven zijn dan toch enkele
woningbouwlocaties aangegeven. Hierbij
wordt uitgegaan van bouwen in de verkave
lingsrichting, zoveel mogelijk haaks op in plaats
van evenwijdig aan de dijk. Dit om de openheid
en het uitzicht op het omringend weideland
schap zo min mogelijk geweld aan te doen. Er is
ook nagedacht over het al dan niet aanvragen
van de status beschermd dorpsgezicht. Vooralsnog
vreest men hiertegen veel weerstand en als
gevolg daarvan juist een averechts effect.
Aarlanderveen probeert met zachte hand en in
samenwerking met de eigen bewoners en de
provincie via het al eerder aangestipte
Actieplan Cultureel Erfgoed de zaken in goede
banen te leiden. Voor het opstellen van het plan
werd uitgegaan van de basisgedachte 'zoveel
mogelijk voor èn door de bewoners.' De loop
tijd van het plan is maar liefst 15 jaar en het
beslaat alle elementen in dit gebied die van
cultuurhistorisch belang mogen worden
geacht. Het water, de dijken en wegen, de
bebouwing, de beplanting, het straatmeubilair
en zelfs het enige bushokje dat Aarlanderveen
rijk is, zij alle krijgen de aandacht van het
Actieplan. Bezoekers zullen in april kunnen
vaststellen dat Aarlanderveen de moeite van het
bezoek meer dan waard is. Of de gemeente
Alphen aan den Rijn er in zal slagen met de
gekozen aanpak van overleg, voorlichting en
subsidiëring de beoogde bescherming tot stand
te brengen zal de tijd ons leren.
Met dank aan de gemeente Alphen aan den Rijn
en de heer K. Schoonderwoerd.
Bronnen:
Actieplan Cultureel Erfgoed Aarlanderveen, november 1998, opgesteld
door Bosch en Slabbers Tuin- en Landschapsarchitecten.
Alphen aan den Rijn, bestemmingsplan Aarlanderveen, november
1992, opgesteld door adviesbureau RIBOl, Rotterdam.
Rapportage Cultuurhistorische Hoofdstructuur Zuid Holland,
Rijnstreek, juli 1997, opgesteld door de Provincie Zuid-Holland ism de
RDMZ in Zeist.
Drs.L.van der Meule is PR-mcdewerker
Heemschut Zuid-Holland.
Het oude Rechthuis in de Dorpsstraat.
februari 1999
